Hts: Historical Traffic Search Kayıtları Hakkında Tanımsal Ve Yapısal Temel Bilgiler
HTS Kaydı Nedir?
HTS; Historical Traffic Search anlamına gelmektedir. Kişilerin telefonlarıyla gerçekleştirdikleri görüşmelerin arayan, aranan, arama zamanı, arama süresi, arama yeri ve sinyal alınan baz istasyonları gibi bilgilerini içermektedir. (hts)
GSM HTS’ nin temel bileşeni, çağrı detay kayıtları (CDR’ ler), mesaj günlükleri ve ağ performans ölçümleri gibi çeşitli veri kaynaklarının titizlikle toplanması ve düzenlenmesinde yatmaktadır. Uzun dönemler boyunca toplanan bu kayıtlar, geçmiş ağ kullanımı ve performansının canlı bir resminin çizilmesinde etkilidir.
HTS kayıtları, suçla mücadelede güçlü bir araç olarak ortaya çıkmış ve kolluk kuvvetlerine suçluları tespit etmek ve yakalamak için önemli kanıtlar sağlamıştır. Dünya çapında en yaygın kullanılan mobil iletişim standardı olan Global System for Mobile Communications (GSM), fark edilmeyebilecek kalıpları ve bağlantıları ortaya çıkarmak için kullanılabilecek büyük miktarda veri üretir.
HTS kayıtlarının cezai soruşturmalarda kullanılması, arama detay kayıtları (CDR’ ler), mesaj günlükleri ve baz istasyonu bilgileri gibi veri kaynaklarının analizini içerir. Bu kayıtlar, diğer kanıtlarla birlikte incelendiğinde, şüphelilerin hareketlerini, iletişim kalıplarını ve ilişkilerini belirlemeye yardımcı olabilir ve suçlu olup olmadığı konusunda kanaat oluşturmada mahkemelerce kullanılabilir.
Gelişmiş analitik ve veri madenciliği teknikleri, HTS kayıtlarının işlenmesi ve yorumlanmasında önemli bir rol oynar ve incelemecilerin potansiyel ipuçlarını belirlemelerine, şüpheliler arasında bağlantılar kurmalarına ve bir davadaki önemli anları saptamalarına olanak tanır. Ayrıca, bu bilgiler mahkemede kabul edilebilir kanıt olarak kullanılabilir ve savcılara iddiaları için sağlam bir temel sağlar.
Bununla birlikte, HTS kayıtlarının cezai soruşturmalarda kullanılması, gizlilik ve veri koruma ile ilgili endişelere yol açmaktadır. Suçları çözmek için bu teknolojinin gücünden yararlanmak ile vatandaşların temel haklarını korumak arasında bir denge kurmak çok önemlidir.
HTS kayıtları ilgili operatörler tarafından Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’ na gönderilmekte ve mahkemelerce BTK aracılığı ile temin edilebilmektedir.
Baz HTS ve Karşı Baz HTS Nedir?
İletişim süreci açısından, süreci başlatan abonenin kendi cihazından, şebekeye giriş yaptığı zamana ait veriler Baz HTS Kayıtları, abonenin aradığı kişiye ulaştığı zamana ait veriler ise Karşı Baz HTS Kayıtları olarak ifade edilebilir.
İletişim sürecinin ara bağlantı operatörleri üzerinden geçiş yapması halinde ise ara bağlantı operatör kayıtları da HTS kayıtları içerisinde yer alacaktır.
Ara bağlantı operatör kayıtlarının da var olduğu bir iletişim sürecinde tek bir aramaya ait birden fazla HTS kaydının olması olağan bir durum olarak ortaya çıkacaktır.
HTS Kayıtları İçerisinde Yer Alan Açıklamalar Ne Anlama Gelmektedir?
BTK tarafından temin edilen HTS kayıtlarının ilk sayfasında bir kısım teknik ve idari açıklamalar yer almaktadır. Bu açıklamalardan önemli görülen bazıları aşağıda izah edilmiştir.
1- İşletmecilerden gelen verilerin tespit dökümlerine yansıması:
Bu evraktaki bilgiler evrakın hazırlandığı ana kadar işletmeciler tarafından Başkanlığımıza iletilen kayıtlar esas alınarak hazırlanmıştır. Tespit bilgilerine dair kayıtları sunuma hazırlanırken, orijinal kayıtlara müdahale edilmeden, kayıtların kullanıcılar tarafından daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla, kayıtlarda bulunan sistem kodları o kodu ifade eden standart açıklamaları ile listelenmektedir.
2-SMS bilgileri:
GSM numaralarından atılan SMS’ ler karsı tarafa ulaşmamış olsa bile gönderen numaranın işletmecisi tarafından “SMS attı” kaydı üretilmektedir. SMS işleminin başarılı olup olmadığının anlaşılabilmesi için karsı tarafın işletmecisi tarafından üretilen “SMS aldı” kaydına bakılmalıdır.
3- Cevapsız/Başarısız Çağrılar:
Cevapsız/Başarısız çağrı kayıtları işletmeler tarafından Kurumumuza birlikte iletilmekte olup, kayıtlardan çağrının cevapsız (cevap verilmedi, meşgule alındı vb.) veya başarısız (şebeke hatası, hatalı numara vb.) olduğu hususu tespit edilememektedir. Çeşitli nedenlerle cevapsız/başarısız çağrıların karsı görüşme (karsı baz) kaydı eksik olabilmekte ve kayıtlarda; abonelik kaydı bulunmayan Hat numaralarına, BAZ, IMEI ve benzeri bilgi eksikliklerine rastlanabilmektedir. Anlamsız bile olsa herhangi bir numaranın aranması da başarısız bir çağrı girişimi olarak işletmeler tarafından Kurumumuza iletilmekte olup bu rapora yansıtıldığından aboneliği tespit edilemeyen anlamsız numaralar bu raporda bulunabilmektedir. Sistemlerimizde sunulan Cevapsız/Başarısız çağrı kayıtları içerisinde başarısız SMS kayıtları bulunmamaktadır.
4- Yönsüz Aramalar:
İşletmeler tarafından Kurumumuza iletilen Cevapsız/Başarısız çağrı kayıtlarında çağrıyı başlatan ya da bitiren numaraların tespit edilemediği yönsüz aramalar bulunabilmekte olup söz konusu çağrılar bu raporda “Arama Yönü Yok” açıklaması ile birlikte görüntülenmektedir.
5- Sabit Telekomünikasyon Hizmetleri:
STH (Sabit Telekomünikasyon Hizmetleri) işletmecileri tarafından üretilen kayıtlarda, iletişime dair trafik taşıma hizmetlerine ait bilgiler yer almaktadır. STH operatörleri üzerinden gerçekleşen bir iletişim kaydında, trafiğin taşındığı her sistemin ayrı bir kayıt üretmesi nedeniyle, aynı iletişime ait birden fazla kayıt bulunabilmektedir.
Sabit (PSTN= Public Switched Telephone Network) ve STH işletmecilerine ait kayıtlarda 0 (sıfır) saniyelik kayıtlar bulunabilmektedir. Bu tip kayıtlar bir çağrı girişimi olduğunu ifade etmektedir. Aranılan kişinin telefonunun kapalı olması, ulaşılamaması, sistemlerdeki hata veya yurtdışı aramalarda çağrının aranılan ülke işletmecisine teslim edilememesi nedeniyle ilgili numaraya başarılı bir çağrının başlatılamadığı durumlarda STH işletmeci sistemi tarafından “0” sn’ lik arama girişimi kayıtları oluşturulmaktadır.
6- Yeni abonelik veya baz istasyonu tesisi:
Yeni abonelik veya baz istasyonu tesisi durumunda, ilgili işletmeci bu bilgileri tesis tarihini takip eden bir sonraki ayda Başkanlığımıza ulaştırmaktadır. Görüşmenin yapıldığı tarihe ait baz istasyonu veya abonelik bilgilerinin Başkanlığımıza ulaşmaması durumunda, hedef numaranın abonelik bilgileri veya baz istasyonu bilgileri, kayıtları “Kayıt bulunamadı” olarak dökümlerde ifade edilmektedir.
7- Hedef numara verilerinin Başkanlık kayıtlarına yansıma süresi:
İşletmecilerin farklı sistemlerinde oluşan bilgiler, Başkanlığımıza çeşitli periyotlarda ulaşmaktadır. İşletmecinin tüm bilgileri üretmesi ve Başkanlığa ulaştırılması işlemleri üç güne yakın zaman aldığından, sorgulamanın yapıldığı tarihten ancak üç gün öncesinden itibaren alınan veriler sağlıklı olabilmektedir. Bu nedenle tespit talebi ve sorgulama anı arasındaki farkın üç günden az olması durumunda, yazımız ekindeki bilgilerde eksik bilgiler olabilmekte ve sorgulama işleminin tekrar edilmesi gerekebilmektedir.
8- Cevapsız/Başarısız Çağrıların Tarih Aralığı:
İşletmeler Cevapsız/Başarısız çağrı kayıtlarını belirli tarihler itibariyle (Turkcell İşletmesi 01.08.2013, TT Mobil (Avea) İşletmesi 29.03.2015, Vodafone İşletmesi 01.06.2016) sistemlerimize iletmeye başladığından bu raporda sadece belirtilen tarihleri kapsayan veriler yer almaktadır.
9- Cevapsız/Başarısız Çağrı Durumu:
İşletmeler tarafından Kurumumuza gönderilen Cevapsız/Başarısız çağrı kayıtlarında özellikle eski tarihli ve İşletmeler tarafından düzeltilmesi imkanı bulunmayan tarihlerde durum alanında Kurumumuzca belirlenen standartların dışında değerlerin bulunduğu kayıtlar bulunmakta olup belirtilen formata uymayan çağrılar başarılı olarak değerlendirilmekte ve başarılı iletişim kayıtları için oluşturulan raporda sunulmaktadır.
Sabit Hat Baz ve Karşı Baz HTS Kayıtları ve Bölümleri Nelerdir?
Baz HTS Kayıtları aşağıdaki başlıklar halinde sıralanmaktadır:
i) GSM Görüşme Sorgu Sonuçları, ii) GSM Cevapsız/Başarısız Çağrı Sorgu Sonuçları, iii) Sabit Telefon Görüşme Sorgu Sonuçları, iv) Sabit Telefon Cevapsız/Başarısız Çağrı Sorgu Sonuçları, v) Uluslararası Görüşme Sorgu Sonuçları, vi) Uluslararası Cevapsız/Başarısız Çağrı Sorgu Sonuçları, vii) Mesaj Bilgileri (MMS ve SMS) Sonuçları, viii) Internet Bağlantı (GPRS/WAP) Sorgu Sonuçları, ix) STH Görüşme Sorgu Sonuçları x) STH Cevapsız/Başarısız Çağrı Sonuçları
Karşı Baz HTS Kayıtları aşağıdaki başlıklar halinde sıralanmaktadır:
i) GSM Görüşme Sorgu Sonuçları, ii) GSM Cevapsız/Başarısız Çağrı Sorgu Sonuçları, iii) Sabit Telefon Görüşme Sorgu Sonuçları, iv) Sabit Telefon Cevapsız/Başarısız Çağrı Sorgu Sonuçları, v) Uluslararası Görüşme Sorgu Sonuçları, vi) Uluslararası Cevapsız/Başarısız Çağrı Sorgu Sonuçları, vii) Mesaj Bilgileri (MMS ve SMS) Sonuçları, viii) Internet Bağlantı (GPRS/WAP) Sorgu Sonuçları, ix) STH Görüşme Sorgu Sonuçları, x) STH Cevapsız/Başarısız Çağrı Sonuçları
İncelenen aramanın yapıldığı bir sabit hat HTS kayıtları ile aranan bir GSM hattı HTS kayıtları ise bu gruplardan sabit hat Baz HTS kayıtları içerisinde Sabit Telefon Görüşme Sorgu Sonuçları kısmında yer alan bir kayıt ile GSM hattı Karşı Baz HTS kayıtları içerisinde yer alan Sabit Telefon Görüşme Sorgu Sonuçları kısmında yer alan kayıtlar birbirinin aynı zaman bilgisine sahip olacaktır.
Aynı şekilde sabit hat Baz HTS kayıtları içerisinde yer alan GSM Görüşme Sorgu Sonuçları kısmında yer alan bir aranma ile GSM hattı Karşı Baz HTS kayıtları içerisinde yer alan GSM Görüşme Sorgu Sonuçları kısmında yer alan kayıtlar birbirinin aynı zaman bilgisine sahip olacaktır.
Bu ilişkisel kontrol devam eden sayfalarda detaylı olarak açıklanmıştır.
Bir Aranma İddiasının HTS Kayıtları Aracılığı İle İncelenmesi Ne Şekilde Yapılır?
Aranma İddiasının sabit hat baz HTS kayıtları içerisinde incelenmesi:
HTS (baz) kayıtları, HTS kayıtlarının ait olduğu sabit hat yönünden aranan numaraları gösteren kayıtlardır. Sorgu Sonuçları tablosunda NUMARA sütununda sorgulanan numara, DİĞER NUMARA sütununda aranan numara bilgisi yer almaktadır.
Arama iddiasına ilişkin SABİT NUMARA–ARADI–GSM NUMARA
bilgisinin bu HTS kaydı içerisinde tespit edilebilmiş olması gerekmektedir.
Bu HTS kaydının gerçekleşme saati ve süresi ile GSM hattı HTS (karşı baz) kaydı gerçekleşme saati ve süresi aynı olmaktadır.
Örnekte ilgili sabit hat için HTS (baz) kayıtları içerisinde araştırılan 15/11/2014 15:14:14 anına ait 61 saniyelik aramanın var olduğu ve GSM hattı HTS (karşı baz) kayıtları ile aynı olduğu görülmektedir.
Aranma İddiasının sabit hat Karşı Baz HTS kayıtları içerisinde incelenmesi:
HTS (karşı baz) kayıtları, HTS kayıtlarının ait olduğu sabit hat yönüne arayan numaraları gösteren kayıtlardır. Sorgu Sonuçları tablosunda NUMARA sütununda arayan numara, DİĞER NUMARA sütununda sorgulanan numara bilgisi yer almaktadır.
Arama iddiasına ilişkin GSM NUMARA–ARANDI–SABİT NUMARA
bilgisinin bu HTS kaydı içerisinde tespit edilebilmiş olması gerekmektedir.
Bu HTS kaydının gerçekleşme saati ve süresi ile GSM hattı HTS (baz) kaydı gerçekleşme saati ve süresi aynı olmaktadır.
Örnekte ilgili sabit hat HTS (karşı baz) kayıtları içerisinde 15/11/2014 15:14:12 anına ait 62 saniyelik aramanın var olduğu ve GSM hattı HTS (baz) kayıtları ile aynı olduğu görülmektedir.
Aranma İddiasının GSM hattı Baz HTS kayıtları içerisinde incelenmesi:
HTS (baz) kayıtları, HTS kayıtlarının ait olduğu GSM hattı yönünden aranan numaraları gösteren kayıtlardır. Sorgu Sonuçları tablosunda NUMARA sütununda sorgulanan numara, DİĞER NUMARA sütununda arayan numara bilgisi yer almaktadır.
Arama iddiasına ilişkin GSM NUMARA–ARANDI–SABİT NUMARA
bilgisinin bu HTS kaydı içerisinde tespit edilebilmiş olması gerekmektedir.
Bu HTS kaydının gerçekleşme saati ve süresi ile sabit hat HTS (karşı baz) kaydı gerçekleşme saati ve süresi aynı olmaktadır.
Örnekte ilgili GSM hattı HTS (baz) kayıtları içerisinde 15/11/2014 15:14:12 anına ait 62 saniyelik aramanın var olduğu ve sabit hat HTS (karşı baz) kayıtları ile aynı olduğu görülmektedir.
Aranma İddiasının GSM hattı Karşı Baz HTS kayıtları içerisinde incelenmesi:
HTS (baz) kayıtları, HTS kayıtlarının ait olduğu GSM hattı yönüne arayan numaraları gösteren kayıtlardır. Sorgu Sonuçları tablosunda NUMARA sütununda arayan numara, DİĞER NUMARA sütununda sorgulanan numara bilgisi yer almaktadır.
Arama iddiasına ilişkin SABİT NUMARA–ARADI–GSM NUMARA
bilgisinin bu HTS kaydı içerisinde tespit edilebilmiş olması gerekmektedir.
Bu HTS kaydının gerçekleşme saati ve süresi ile sabit hat HTS (baz) kaydı gerçekleşme saati ve süresi aynı olmaktadır.
Örnekte ilgili GSM hattı HTS (karşı baz) kayıtları içerisinde 15/11/2014 15:14:14 anına ait 61 saniyelik aramanın var olduğu ve sabit hat HTS (baz) kayıtları ile aynı olduğu görülmektedir.
Özetle, tekil veya bir ardışık seri içerisindeki herhangi bir arama iddiasının kesin ve şüpheden uzak bir şekilde tespit edilebilmesi için, iç tutarlılığı olan sabit hat HTS (baz) kayıtları içerisinde, sabit hat HTS (karşı baz) kayıtları içerisinde, GSM hattı HTS (baz) kayıtları içerisinde ve GSM hattı HTS (karı baz) kayıtları içerisinde ayrı ayrı tespit edilebilir olması gerekmektedir.
Sonuç olarak, GSM Geçmiş Trafik Arama (HTS) kayıtlarının kullanımı, şüphelilerin hareketleri, iletişim kalıpları ve ilişkileri hakkında değerli bilgiler sunarak ceza soruşturmalarında devrim yaratmıştır. Arama detay kayıtlarının (CDR’ler), mesaj kayıtlarının ve baz istasyonu bilgilerinin analizi, suçluların tespit edilip yakalanmasında ve savcılara davalarını oluşturmaları için ikna edici kanıtlar sağlamada çok değerli olduğunu kanıtlamıştır.
Bununla birlikte, bu teknolojinin gücü sorumlu bir şekilde kullanılmalı ve vatandaşların gizlilik ve veri koruma haklarının tehlikeye atılmamasını sağlamak için kullanımı sağlam yasal çerçeveler ve etik kurallar tarafından yönetilmelidir. Adalet arayışı ile temel hakların korunması arasındaki denge kritik öneme sahiptir ve kolluk kuvvetleri, politika yapıcılar ve sivil özgürlükler savunucuları arasında sürekli bir diyalog gerektirmektedir.
Sonuç
Teknoloji ilerlemeye devam ettikçe, tüm paydaşların adil ve hakkaniyetli bir adalet sistemini sürdürmek için uyanık ve uyarlanabilir kalmaları esastır. GSM HTS kayıtlarının soruşturma araç setini zenginleştirdiği yadsınamaz, ancak bunların uygulanması her zaman bireysel haklara saygı ve toplumumuzun temelini oluşturan adalet ve hesap verebilirlik ilkelerine bağlılıkla ölçülü olmalıdır.
Dr. Berker KILIÇ’ın tüm blog yazıları için bağlantıya tıklayınız.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin Geçmiş Sayılarına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.