KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI
YAZAR: AV. CEREN GÜNDÜZ
İçindekiler
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIK YÖNTEMLERİ 2
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI SUÇU VE SUÇUN UNSURLARI 3
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI HANGİ SUÇ KAPSAMINDADIR?. 3
KRİPTO PARA MAĞDURUNUN NE YAPMASI GEREKMEKTEDİR?. 3
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI KISMINA GİRMEYEN HALLER. 4
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI MAĞDURU PARASINI NASIL GERİ ALABİLİR?. 4
GİRİŞ
Kripto para dijital bir para birimidir. Gelişen teknolojiler ile birlikte hayatımıza girmiştir. Günümüzde kripto paralara duyulan ilgi ve merak çok fazla olup birçok insan kripto paralara yatırım yapmaktadır. Bu dergi yazısında kripto para borsalarının neler olduğu, kripto paralar ile ilgili dolandırıcıların kullandığı yöntemler, kripto paralarda dolandırıcılık suçu, kripto paraya ilişkin suçların hangi suç kapsamına gireceği, suçun unsurları ve dikkat edilecek hususlar yer alacaktır.
KRİPTO PARA
Günümüzde teknoloji hızlı bir şekilde gelişmektedir. Teknolojinin gelişmesi ile ödeme sistemlerinde farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Günümüzde ortak para birimleri ön planda olmaktadır. Bunlarında en önemlisi kripto paradır.
Kripto para, dijital bir para birimidir. Kripto para güvenliği kriptografi teknolojisi ile sağlanmaktadır. Merkezi otoriteye bağlı değildir. Blockchain teknolojisi ile işlem kaydı tutulmaktadır. Dijital cüzdanlarda saklanmaktadır. Genellikle borsalarda alınıp satılmaktadır. Kripto paralar, sanal para olarak da bilinmektedir. Mal veya hizmetin karşılığında online ödeme yapmak için kullanılmaktadır. Sanal para kullanılırken hiçbir aracı veya merkezi otoriteye ihtiyaç duyulmamaktadır.
KRİPTO PARA BORSALARI
Kripto para borsaları, gerçek para birimleri ya da diğer kripto paralar ile alışveriş yapabileceğiniz platformlardır. Bu şekilde kripto para alım satımı gerçekleşmektedir. Örneğin; en yaygın kripto para borsaları: Binance, Coinbase, Bybit, Upbit, Kraken, Bitfinex, KuCoin, Gate.io, HTX. gibi para borsalarıdır. Türkiye’deki en yaygın kripto para borsaları ise BtcTurk, Paribu, Bitexen, Bitci, Bitlo vb. para borsalarıdır.
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIK YÖNTEMLERİ
Kripto paralar ile ilgili birçok dolandırıcılık yöntemi bulunmaktadır. Bu hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu yöntemler başlıca; ponzi sistemi, oltalama yöntemi, aldatıcı (scam) coin yöntemleridir.
Kopya Site (Oltalama) Yöntemi: Kopya site yönteminde kişiler, sahte sitelere yönlendirilmektedir. Bu şekilde kişinin bilgilerine erişilmektedir. Bu sahte site, kişinin kendine ait borsa platformunun sahte sitesi olmaktadır. Kişi kendi borsa platformuna girdiğini düşünüp sahte siteye bilgilerini yazmaktadır. Fail, bu bilgiler aracılığı ile kişinin kullandığı kripto para borsasına giriş yapmaktadır. Bu şekilde kripto paralar üzerinden menfaat sağlanmaktadır.
Ponzi (Saadet Zinciri) Yöntemi: Ponzi sisteminde herhangi bir üretim ve ticaret bulunamamaktadır. Fakat kullanıcılara ticaret veya üretim yapıldığı gibi gösterilmektedir. Dolayısıyla sisteme yeni dahil olan kullanıcıların paralarını önceden dahil olanlara aktarılmaktadır. Genellikle kişilere yeni bir kripto para borsası olduklarını, yeni üyelere hediye gönderdiklerini ya da diğer platformlardan daha ucuza kripto para sattıklarını söyleyerek dolandırmaktadırlar. Devamlı yeni kullanıcılar çekmektedir. Yeni kullanıcıların parası ile küçük hediyeleri eski kullanıcılara göndermektedirler. Sistem geliştiğinde ise tüm para çekilmektedir.
Aldatıcı (Scam) Coin Yöntemi: Scam coin yöntemi, kripto para dolandırıcılığı yöntemidir. Kripto paranın piyasaya sürülmektedir. Kripto paranın çoğunluğu piyasa sürenlerin elinde bulunmaktadır. Çeşitli haberler ile kripto para satılmaktadır. Fiyat yukarıya çıkarılmaktadır. Yukarıya çıkan fiyattan sonra kripto paranın geliştiricileri ellerindeki bütün kripto paraları satıp fiyatın dibe inmesine yol açmaktadır.
Kripto para dolandırıcılığında birçok yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemler en çok kullanılan yöntemlerdir. Kripto para dolandırıcılığı yöntemlerine karşı dikkat edilmesi gerekmektedir.
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI SUÇU VE SUÇUN UNSURLARI
Kripto para dolandırıcılığı suçunu dolandırıcılık suçu kapsamındadır. Dolandırıcılık suçu, malvarlığına karşı işlenen suçtur. Türk Ceza Kanunu’nun 157, 158, 159. maddelerinde dolandırıcılık suçu düzenlenmiştir. Dolandırıcılık suçunun temel hali, hileli davranışlarla birini aldatarak gerçekleşmektedir. Onun veya bir başkasının zararına olacak biçimde kendisine yahut bir başkasına yarar sağlamaktadır. Dolayısıyla dolandırıcılık suçunun maddi unsurları: hileli davranış, aldatma, yarar sağlama şeklindedir. Suçun manevi unsuru ise kasttır. Dolandırıcılık suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Dolandırıcılık suçunun temel halinin işlenmesi durumunda bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ve 5000 güne kadar adlî para cezası uygulanmaktadır.
Dolandırıcılık suçunun nitelikli haller Türk Ceza Kanunu’nun 158. Maddesinde düzenlenmiştir. Dolandırıcılık suçunun nitelikli halinin işlenmesi durumunda üç yıldan on yıla kadar hapis cezası ve 5000 güne kadar adlî para cezası uygulanmaktadır. Dolayısıyla dolandırıcılığın nitelikli halinde temel şeklinden daha ağır bir ceza uygulanmaktadır. Bilişim sistemleri, kripto para dolandırıcılığında kullanılmaktadır. Fakat bu durum şart değildir. Kripto para dolandırıcılığı başka şekillerde yapılabilmektedir. Örneğin kişi basın ve yayın organları aracılığı ile bir kripto para borsası açtığını iletmektedir. Daha sonra borsaya yatırımcı çekip o yatırımları alarak kendisine yarar sağlamış olabilmektedir. Bu durumda basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanma dolandırıcılık suçunun nitelikli halini oluşturmaktadır.
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI HANGİ SUÇ KAPSAMINDADIR?
Kripto para dolandırıcılığı nitelikli dolandırıcılık kapsamında yer almaktadır. Kripto para dolandırıcılığı suçu üç yıldan on yıla kadar hapis cezası ve 5000 güne kadar adlî para cezası uygulanmaktadır. Kripto para dolandırıcılığı ağır bir suçtur.
KRİPTO PARA MAĞDURUNUN NE YAPMASI GEREKMEKTEDİR?
Kripto paralar çalındığında öncelikle Cumhuriyet Başsavcılığı’na giderek kripto paralarının alınarak dolandırıldığını, kripto para şikâyeti yapmak istediğinizi bildirmesi gerekmektedir.
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI KISMINA GİRMEYEN HALLER
Kripto paralara ilişkin olarak işlenen bir suç dolandırıcılık suçu olmayıp başka bir suç oluşabilmektedir. Örneğin bir kişiye kripto paralarınızı koruması veya başka bir sebep ile kullanması için devrettiğiniz kripto paralar çalınırsa güveni kötüye kullanma suçu oluşmaktadır.
KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI MAĞDURU PARASINI NASIL GERİ ALABİLİR?
Kripto para dolandırıcılığına uğramış kişi, tazminat davası açarak parasını geri alabilmektedir. Türk Borçlar Kanunu’na göre bir haksız fiil mevcuttur. Zararın giderilmesi gerekmektedir.
SONUÇ
Kripto paralar, ilk zamanlardan beri gündemde kalmaya devam etmektedir. Son yıllarda kripto paralar daha da popüler hale gelmiştir. Hem finans dünyasında gündem olmakta hem de hukuk ve özellikle ceza hukuku alanında kendilerinden söz ettirmektedir. Kripto paralar dünyada ve Türkiye’de popülerdir. Ekonomi ve toplum açısından oldukça önemlidir. Bu kadar önemli bir varlığın suça, özellikle de dolandırıcılık suçuna konu olması kaçınılmazdır. Kripto para dolandırıcılığı son dönemde çok fazla görülmektedir.
Kripto para dolandırıcılığı TCK’da özel bir suç tipi olarak düzenlenmemiştir. Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu, kripto para dolandırıcılığı kapsamında uygulanabilecektir. Ayrıca kripto para dolandırıcılığı yöntemi basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak sureti ile gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla bu bakımdan da uygulanacaktır. Kripto para dolandırıcılığı ülkemizde kripto paraların yaygın olarak kullanılmaya başlamasıyla oluşmuştur. Bilerek veya bilmeyerek, istemeyerek bu suçun faili veya mağduru olunabilmektedir. Bu sebeple dijital dünyada dikkatli olunması gerekmektedir. Herhangi bir sorunda savcılığa suç duyurusunda bulunup hukuki süreç başlatılması gerekmektedir.
Kripto Varlıklar hakkındaki tüm blog yazıları için bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Zeynep ERTEN’in 16. Sayı’mızda çıkan “MiCA ve Getirdikleri” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
1 comments