Siber Güvenlikte Yapay Zekanın Rolü: Korumayı ve Tehdit Tespitini Geliştirme

Yazar: Güneş OKAN

Yapay zeka, siber saldırıların tespitini ve önlenmesini geliştirmek için makine öğrenimi, doğal dil işleme gibi gelişmiş teknolojilerin kullanılmasını ifade eder. Bu teknolojileri birlikte inceleyelim;

a) Makine öğrenimi:  Makinelerin açıkça programlanmadan verilerden öğrenmesini ve verilere dayalı kararlar almasını sağlayan algoritmalar oluşturmaya odaklanan bir yapay zeka dalıdır. Başka bir deyişle, makine öğrenimi algoritmaları, verilerdeki kalıpları tanımlamak, bunlardan öğrenmek ve bu öğrenmeye dayalı tahminler ve kararlar almak için istatistiksel yöntemler kullanır.

Makine öğreniminin en büyük avantajı, karmaşık karar verme süreçlerini otomatikleştirerek geleneksel insan karar verme yöntemlerinden daha verimli ve doğru hale getirebilmesidir.Bununla birlikte, makine öğreniminin de sınırlamaları vardır. Örneğin, verilerin kalitesi sonuçların doğruluğunu etkileyebilir. Ayrıca eğitim için kullanılan veriler temsili veya dengeli değilse, makine öğrenimi algoritmaları ön yargıya eğilimlidir.

Son olarak, makine öğrenimi algoritmalarının yorumlanması zor olabilir ve kararların nasıl alındığını anlamak zor olabilir.

b) Doğal dil işleme:  Doğal dil işleme (NLP),bilgisayarlar ve insan dili arasındaki etkileşime odaklanan yapay zekanın bir alt alanıdır.

Metin, konuşma ve el yazısı gibi doğal dil verilerini işlemek, analiz etmek ve anlamak için algoritmalar geliştirmeyi içerir.

NLP, sağlık, finans, müşteri hizmetleri ve pazarlama dahil olmak üzere çeşitli sektörlerde pratik uygulamalara sahiptir. Örneğin, tıp sektöründe NLP, tıbbi kayıtları analiz etmek ve teşhis ve tedaviye yardımcı olabilecek kalıpları belirlemek için kullanılabilir. Finans sektöründe NLP, piyasa eğilimlerini tahmin etmek için haber makalelerini ve sosyal medyayı analiz etmek için kullanılabilir.Bununla birlikte, NLP’ nin de sınırlamaları vardır. Ayrıca girdi verilerinin kalitesi sonuçların doğruluğu üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir.

Anlaşıldığı üzere, Siber güvenlikte yapay zekanın rolü oldukça önemlidir.

Adım adım siber güvenliğin önemini birlikte inceleyelim;

A. Dijital çağda siber güvenliğin önemi:

Dijital teknolojilerin gelişmesiyle birlikte siber güvenlik,hassas verilerin ve kritik alt yapının siber tehditlerden korunmasında kilit bir unsur haline gelmiştir.Siber güvenlik, her büyüklükteki işletme ve kuruluş için önemli bir endişe kaynağıdır.

Siber saldırılar giderek daha yaygın, karmaşık ve zarar verici hale gelmekte ve geleneksel tehdit algılama ve koruma yöntemleri hızla gelişen tehdit ortamına ayak uydurmakta çoğu zaman başarısız olmaktadır. Tam da bu noktada yapay zeka devreye girmektedir.

Yapay zeka, siber saldırı tespitini ve önlenmesini geliştirmek için makine öğrenimi, doğal dil işleme ve veri analitiği gibi gelişmiş teknolojilerin kullanılması anlamına gelmektedir.

Yapay zeka, siber güvenlikte on yıldan uzun bir süredir kullanılmaktadır ancak sofistike siber saldırılardaki artış nedeniyle son yıllarda uygulama alanı genişlemiştir. Yapay zeka algoritmaları, bir siber saldırıya işaret edebilecek kalıpları ve anormallikleri belirlemek için büyük miktarda veriyi gerçek zamanlı olarak analiz edebilmektedir.
Makine öğrenimi algoritmaları daha önce bilinmeyen yeni tehditleri tanımlamak için geçmiş verilerden öğrenebilmektedir.

Yapay zeka, korumayı geliştirmek için potansiyel güvenlik açıklarını belirleyebilir ve gelecekteki saldırıları tahmin edebilmektedir. Yapay zeka ayrıca belirli tehditlere karşı özelleştirilmiş güvenlik protokolleri ve yanıtları oluşturmak içinde kullanılabilir.

Yapay zeka, kötü amaçlı yazılım tespiti, izinsiz giriş tespiti ve dolandırıcılık tespiti dahil olmak üzere çeşitli tehdit uygulamalarında kullanılır.

Kötü amaçlı yazılım tespiti durumunda yapay zeka algoritmaları dosya ve program davranışını analiz edebilmekte ve kötü niyetli faaliyetlere işaret edebilecek kalıpları belirleyebilmektedir. İzinsiz girişlerde yapay zeka ağ trafiğini gerçek zamanlı olarak analiz edebilmekte ve bir siber saldırıya işaret edebilecek anormallikleri belirleyebilmektedir.

Yapay zeka ayrıca ağ güvenliği, uç nokta güvenliği ve bulut güvenliği dahil olmak üzere bir dizi koruma uygulamasında da kullanılmaktadır.

Ağ güvenliği söz konusu olduğunda, yapay zeka potansiyel güvenlik açıklarını belirlemek ve saldırıları tahmin etmek ve önlemek için kullanılabilir.

Uç nokta güvenliğinde yapay zeka,tek tek cihazlara yönelik saldırıları tespit etmek ve önlemek için kullanılabilir. Bulut güvenliği söz konusu olduğunda, yapay zeka, potansiyel tehditleri tespit etmek ve saldırıları önlemek için harekete geçmek üzere bulut ortamlarını izlemek için kullanılabilir.

Bununla birlikte, siber güvenlikte özellikle gizlilik ve gözetimle ilgili etik kaygıları da gündeme getirmektedir. Bunlara ek olarak, yapay zekanın yanlış kararlar vererek yanlış pozitif ve yanlış negatif sonuçlara yol açma riski de bulunmaktadır; yapay zeka tarafından üretilen sonuçları yorumlamak ve tehditlere nasıl yanıt verileceği konusunda bilinçli kararlar almak için siber güvenlik uzmanlarına ihtiyaç vardır.

Tüm bu zorluklara rağmen, kuruluşlar hızla gelişen tehdit ortamına yanıt vermeye çalıştıkça, siber güvenliğin geleceği giderek artan bir şekilde yapay zekaya dayanmaya başladığı gözlenmektedir.

Yapay zeka, gerçek zamanlı tehdit tespiti ,tehdite karşı yanıt ve potansiyel güvenlik açıklarını belirleyebilmek ile birlikte siber güvenliği önemli ölçüde geliştirme potansiyeline sahiptir.

Siber güvenlikte yapay zekanın yeteneklerini geliştirmek ve kullanımını çevreleyen etik kaygıları gidermek için daha fazla araştırma ve geliştirmeye ihtiyaç vardır.

B. Tehdit tespitinde yapay zeka:

Geleneksel tehdit tespit yöntemleri İmza tabanlı ve davranış tabanlı tespit,siber tehditleri tespit etmenin geleneksel yöntemleridir. İmza tabanlı tespit,kötü amaçlı kodu tanımlamak için önceden tanımlanmış bilinen imzalardan oluşan bir veritabanı kullanırken davranış tabanlı tespit anormallikleri tespit etmek için programı ve kullanıcı davranışını analiz eder.

Geleneksel yöntemlerin sınırlılıkları; Geleneksel yöntemler genellikle yeni veya bilinmeyen tehditleri tespit etmekte başarısız oldukları için sınırlamalara sahip olabilirler.

Yapay zeka tehdit tespiti nasıl geliştirebilir; Yapay zeka algoritmaları büyük miktarda veriyi gerçek zamanlı olarak analiz edebilir ve bir siber saldırıya işaret edebilecek kalıpları ve anormallikleri belirleyebilir. Makine öğrenimi algoritmaları,daha önce bilinmeyen yeni tehditleri tanımlamak için geçmiş verilerden öğrenebilir.

Tehdit  tespitinde yapay zekanın gerçek dünya örnekleri; Yapay zeka, kötü amaçlı yazılım tespiti, izinsiz giriş tespiti ve dolandırıcılık tespiti dahil olmak üzere çeşitli tehdit tespit uygulamalarında kullanılmaktadır.

C. Yapay zekanın korumadaki rolü

Geleneksel savunma yöntemleri Güvenlik duvarları, anti-virüs yazılımları ve erişim kontrolü siber saldırılara karşı geleneksel koruma yöntemleridir.

Geleneksel yöntemlerin sınırlamaları; Geleneksel yöntemler yeni veya bilinmeyen saldırıları tespit edip önleyemedikleri için sınırlamalara sahiptir.

Yapay zeka korumayı nasıl geliştirebilir?

Yapay zeka, potansiyel güvenlik açıklarını belirleyerek ve gelecekteki saldırıları tahmin ederek korumayı geliştirebilir. Yapay zeka ayrıca belirli tehditlere karşı özelleştirilmiş güvenlik protokolleri ve yanıtları oluşturmak için de kullanılabilir.

D. Olası Sorunlar:

Siber güvenlik ile ilgili etik kaygılar özellikle gizlilik ve gözetim konularında etik kaygılara yol açabilir.Siber güvenliğin sınırlamaları özellikle normal davranış olarak gizlenmiş veya tespitten kaçmak için tasarlanmış saldırıları tespit etme yeteneği ile ilgili sınırlamaları vardır.

Siber güvenliğin sınırlamalarını aşağıdaki maddeler ile inceleyebiliriz;

a) Farkındalık eksikliği: Siber güvenliğin en önemli sınırlamalarından biri farkındalık eksikliğidir. Bir çok kişi ve kuruluş siber tehditlerin yarattığı risklerin farkında değildir ve bu nedenle kendilerini korumak için gerekli önlemleri almazlar. Bu durumda siber suçlular tarafından istismar edilebilecek güvenlik açıklarına yol açabilir.

b) İnsan hatası : İnsan hatası siber güvenliğin bir başka sınırlamasıdır .En iyi siber güvenlik önlemleri alınsa bile insan hataları nedeniyle güvenlik açıkları oluşabilir. Örneğin, bir çalışanın yanlışlıkla bir kimlik avı bağlantısına tıklaması veya bir şifreyi yazılı olarak bırakması, siber suçluların hassas bilgilere kolayca erişmesini sağlayabilir.

c) Sürekli gelişen tehditler: Siber tehditler sürekli gelişmektedir ve siber güvenlik önlemleri bu gelişime ayak uyduramayabilir. Siber suçlular güvenlik açıklarından faydalanmak için sürekli yeni yollar bulmaktadır, bu nedenle kuruluşların ve bireylerin siber güvenlik önlemlerini sürekli olarak güncellemeleri ve korumaları gerekir.

d) Maliyet: Etkili siber güvenlik önlemleri uygulamak, özellikle küçük işletmeler ve bireyler için maliyetli olabilir. Bu durumda kendilerini yeterince korumak için gerekli önlemleri almalarını zorlaştırabilir.

e) Teknolojiye aşırı güven: Teknoloji siber güvenlik için önemli bir araç olsa da, teknolojiye aşırı güven sınırlayıcı olabilir. Bazı kuruluşlar ve bireyler teknolojinin tek başına kendilerini siber tehditlere karşı koruyabileceğine inansa da durum böyle değildir. Hem teknolojiyi hem de insan kaynaklarını içeren kapsamlı bir siber güvenlik planına sahip olmak çok önemlidir.

f) İçeriden gelen tehditler: Kötü niyetli çalışanlar gibi içeriden gelen tehditlerin tespit edilmesi ve önlenmesi zor olabilir.

Bu tür tehditler en az dış tehditler kadar zarar verici olabilir ve kuruluşların bu tür tehditleri tespit etmek ve bunlara yanıt vermek için protokollere sahip olması gerekir.

Tüm bu açıklamalar doğrultusunda , siber güvenliğin gerekli olduğunu  ancak sınırlamaları da volduğunu söyleyebiliriz. Kuruluşların ve bireylerin bu sınırlamaların farkında olması ve siber tehditlerin yarattığı riskleri azaltmak için gerekli adımları atması çok önemlidir.

Sonuç Olarak; Son on yıldan beri  yapay zekanın her geçen gün hayatımızda daha fazla yer aldığını söyleyebiliriz, yapay zekanın şimdiye kadar bildiğimiz kadarıyla  pozitif ve negatif yanları belirli ölçülerde ortada olmakla birlikte halen bilinmeyen yönleri fazladır, bu nedenledir ki yapay zeka hakkında buz dağının ardında bilinmeyen hiçbir alan kalmayana kadar araştırmamız,öğrenmemiz ve yapay zeka noktasında  daha temkinli yaklaşmamız gerektiğini düşünüyorum.

Ek olarak; makalemde de açıklıkla yazdığım gibi yapay zeka siber güvenliği artırabilir ancak insan uzmanlığının yerini alamadığını da söylemeliyiz ve her koşulda siber güvenlik uzmanlarına ihtiyaç vardır ve olacaktır.

Yazar: Güneş OKAN
Yazılım Test Mühendisi ve Bilgi Güvenliği Baş Denetçisi

KAYNAK:  Siber Dünyada Güvende misiniz? – DORUK MERİÇ & GÜNEŞ OKAN

Liman Yayınevi