Masak Uyum Görevlisi Zorunluluğu: Hukuki Çerçeve, Uygulama Ve Etkileri
Yazar: Suna Simge KORKMAZ / Gelir Uzmanı
Öz
Bu çalışma, Türkiye’de Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından getirilen uyum görevlisi zorunluluğunu ele almakta ve ilgili yasal düzenlemeler ile uygulama süreçlerini incelemektedir. Uyum görevlisi kurumların kara para aklama (AML) ve terörizmin finansmanının önlenmesi (CFT) yükümlülüklerini yerine getirmesinde merkezi bir rol üstlenmektedir. Çalışmada, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili ikincil düzenlemeler çerçevesinde bu yükümlülüklerin kapsamı, kurum içi risk yönetimi ve uyum süreçlerine etkileri değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Uyum Görevlisi, MASAK, Kara Para Aklama, Terörizmin Finansmanı.
JEL Sınıflandırması: K34, G38, K22
Abstract
This study examines the compliance officer obligation imposed by the Financial Crimes Investigation Board (MASAK) in Türkiye, focusing on the legal framework and implementation processes. The compliance officer plays a central role in ensuring institutions meet anti-money laundering (AML) and counter-terrorist financing (CFT) obligations. Within the scope of Law No. 5549 on the Prevention of Laundering Proceeds of Crime and related secondary legislation, this study evaluates the scope of obligations, their impact on in-house risk management, and compliance processes.
Keywords: Compliance Officer, MASAK, Money Laundering, Financing of Terrorism.
JEL Code: K34, G38, K22
Giriş
Kara para aklama ve terörizmin finansmanı, yalnızca ekonomik suçlar değil aynı zamanda ulusal güvenliği tehdit eden unsurlar olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle devletler, finansal sistemleri korumak için uluslararası standartlara uygun düzenlemeler geliştirmektedir. Türkiye’de bu düzenlemelerin merkezinde yer alan kurum ise Mali Suçları Araştırma Kurulu’dur (MASAK). MASAK, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ile yetkilendirilmiş olup, uyum programı çerçevesinde belirli kurumların “uyum görevlisi” atamasını zorunlu kılmıştır (Nazalı Gündem, 2025).
Uyum görevlisi, yalnızca bir “bildirim sorumlusu” değil aynı zamanda kurum içinde risk yönetimi, iç kontrol ve eğitim süreçlerinin yürütülmesinden sorumlu bir koordinatördür. Dolayısıyla bu düzenleme, Türkiye’nin hem FATF (Financial Action Task Force) standartlarına uyum sağlaması hem de AB müktesebatıyla bütünleşmesi açısından stratejik bir adımdır (ProCompliance, 2025).
1-Hukuki Dayanaklar
MASAK uyum görevlisi zorunluluğunun temel kaynağı 5549 sayılı Kanun’dur. Kanunun 5. maddesi, yükümlü kuruluşların uyum programı oluşturmalarını öngörmektedir. Bu maddeye dayanılarak çıkarılan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik, uyum görevlisi atanmasını ayrıntılı şekilde düzenlemektedir (Eralp Avukatlık Bürosu, 2025).
Yönetmelik uyarınca, yükümlü sayılan bankalar, finansal kiralama, faktoring, ödeme kuruluşları, sigorta şirketleri ve 2025’te kapsam genişletilerek eklenen elektronik bayiler ile kripto varlık hizmet sağlayıcıları belirlenen tarihe kadar bir uyum görevlisi atamak zorundadır (GSG Hukuk, 2024).
Uyum görevlisi atamayan veya bildirim yükümlülüklerini yerine getirmeyen kurumlar hakkında MASAK tarafından idari para cezaları uygulanmakta ve bazı durumlarda yetkili mercilere suç duyurusunda bulunulmaktadır (Param Legal, 2025).
2-Uyum Görevlisinin Görev ve Sorumlulukları
Uyum görevlisi, kurum içinde uyum programının uygulanmasından sorumludur. Bu kapsamda başlıca görevleri şunlardır:
a-Risk Yönetimi: Müşterilerin ve işlemlerin risk profillerini belirleyerek yüksek riskli işlemlerde gerekli tedbirleri almak (LBF Partners, 2025).
b-Şüpheli İşlem Bildirimi (ŞİB): MASAK’a iletilmek üzere şüpheli işlemleri raporlamak (MASAK, 2025).
c-Eğitim: Çalışanlara kara para aklama ve terörün finansmanı ile mücadeleye ilişkin düzenli eğitimler vermek (ProCompliance, 2025).
d-İç Denetim: Kurumun uyum programının etkinliğini düzenli olarak denetlemek (Eralp Avukatlık Bürosu, 2025).
Böylece uyum görevlisi, yalnızca MASAK ile kurum arasındaki bir iletişim köprüsü değil aynı zamanda kurum içinde “ilk savunma hattı” görevini üstlenmektedir.
3-Lisanslama ve Sicil Sistemi
9 Eylül 2025 tarihli ve 33012 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan MASAK Genel Tebliği (Sıra No: 30) ile uyum görevlilerinin lisanslanmasına yönelik yeni bir sistem getirilmiştir. Buna göre, 25 Aralık 2025’ten itibaren uyum görevlisi olmak isteyen kişilerin en az lisans mezunu olmaları ve Uyum Görevlisi Lisans Sınavı’ndan başarılı olmaları zorunlu hale gelmiştir (LBF Partners, 2025).
Bu düzenleme ile birlikte MASAK, uyum görevlilerinin mesleki yeterliliğini ölçmek ve güncel gelişmelere adapte olmalarını sağlamak amacıyla Sicil ve Lisanslama Sistemi kurmuştur (MC Legal, 2025).
Mevcut görevde olan kişiler içinse bir geçiş süreci tanınmıştır. En az 6 aydır bu görevi yürüten, ancak lisans mezunu olmayan kişiler, SGK kayıtlarıyla deneyimlerini belgelemeleri halinde, 2 yıl boyunca görevlerine devam edebilecek ve sınavlara katılabilecektir (Nazalı Gündem, 2025).
Uluslararası Bağlantılar ve Türkiye’nin Konumu
MASAK uyum görevlisi düzenlemeleri, FATF Tavsiyeleri ile uyumludur. Özellikle FATF’ın 18 No’lu Tavsiyesi, finansal kuruluşlarda iç kontrol, uyum ve denetim mekanizmalarının oluşturulmasını şart koşmaktadır (FATF, 2023). Türkiye, bu düzenlemeleri ile uluslararası değerlendirmelerde uyum seviyesini artırmayı ve gri liste riskini azaltmayı hedeflemektedir (Vergisel Boyut, 2025).
Ayrıca AB’nin 4. ve 5. Kara Para Aklama Direktifleri (AMLD IV-V) de uyum görevlisi benzeri mekanizmaları zorunlu kılmaktadır. Türkiye’nin AB ile finansal entegrasyonu göz önüne alındığında, MASAK düzenlemeleri yalnızca ulusal değil aynı zamanda uluslararası rekabet gücü açısından da önem arz etmektedir (Param Legal, 2025).
Sonuç
MASAK uyum görevlisi zorunluluğu, Türkiye’nin finansal suçlarla mücadelesinde kritik bir düzenlemedir. 2008’den bu yana yürürlükte olan bu yükümlülük, 2025 itibarıyla lisanslama ve sicil sistemi ile daha kurumsal bir boyut kazanmıştır. Bu gelişme, yalnızca finansal kuruluşların iç denetim mekanizmalarını güçlendirmemekte, aynı zamanda Türkiye’nin FATF ve AB standartlarıyla uyumunu da artırmaktadır.
Kısacası, uyum görevlisi, finansal sistemin “savunma hattı” olarak hem ulusal güvenlik hem de uluslararası itibara katkı sağlayan stratejik bir aktördür.
Suna Simge KORKMAZ’ın tüm yazılarına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Edux Academy’deki “MASAK Uyum Sınavı Hazırlık Kursu”na katılmak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Suna Simge KORKMAZ / Gelir Uzmanı
Kaynakça
Eralp Avukatlık Bürosu. (2025, Ağustos 22). MASAK uyum programı yönetmeliğinde önemli değişiklikler yapıldı. https://www.eralp.av.tr/masak-uyum-programi-yonetmeliginde-onemli-degisiklikler-yapildi/.
Financial Action Task Force (FATF). (2023). International standards on combating money laundering and the financing of terrorism & proliferation: The FATF recommendations. FATF. https://www.fatf-gafi.org.
GSG Hukuk. (2024, Aralık 26). MASAK mevzuatında elektronik ticaret hizmet aracıları ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları hakkında yapılan değişiklikler. https://www.gsghukuk.com.
LBF Partners. (2025, Eylül 9). Yeni MASAK Tebliği yayınlandı: Uyum görevlileri için yeni dönem. https://www.lbfpartners.com.
Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK). (2025, Eylül 9). Uyum Görevlileri Yetkilendirme Sınavı 18 Ekim 2025 tarihinde yapılacaktır. https://masak.hmb.gov.tr.
MC Legal. (2025, Eylül 9). MASAK, uyum görevlileri için lisanslama ve sicil düzenine ilişkin genel tebliği yayımladı. https://www.mclegal.com.tr.
Nazalı Gündem. (2025, Eylül 9). Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği. https://nazaligundem.com/tr/yayinlar.
Param Legal. (2025, Ağustos 22). MASAK uyum programında yeni dönem yönetmelik. https://legal.param.com.tr.
ProCompliance. (2025, Eylül 9). MASAK’tan uyum dünyasına yeni kurallar: Uyum programı yönetmeliğinde 8 değişiklik. https://www.procompliance.net.
Vergisel Boyut. (2025, Eylül 9). MASAK Genel Tebliği (Sıra No: 30) nedir? Uyum görevlisi lisansı ve sicil sistemi. https://vergiselboyut.com.