Kripto Paraların Hukuki Durumu ve Cebri İcra Hukukuna Konu Olması

ÖZET

Gelişen teknoloji finans ve ekonomi dünyasında da yankı getiren gelişmelere sebep olmuştur. Kripto paralar bu konudaki en önemli gelişimlerden biridir. Dünyanın yıllardır alıştığı ve bütün krizlerin müsebbibi olarak görülen merkeziyetçi yapıya tepki olarak ortaya çıkan bu paralar merkeziyetçi olmayan, yepyeni bir kriptografik bir şifreleme sistemi kullanan blokzincir teknolojisini içeren değişim araçlarıdır. Ancak bu kripto paraların dünyayı bu kadar sarsması, değerinin çok değişken olması ve çok talep olması yasal düzenleme tartışmalarını da gündeme getirmiştir. Bu bağlamda kripto paraların hukuki niteliğini tespit etmek büyük önem arz etmektedir. Doktrinde, para, eşya ve menkul kıymet olarak 3 adet görüş olup bu konuda ciddi bir tartışma söz konusudur. Ayrıca kripto paralar çok talep edildiği için bu konuda cebri icra kurallarının belirlenmesi de büyük önem arz etmektedir. Dolayısıyla, makalemizde hem kripto paranın hukuki niteliği hem de cebri icra hukukundaki yeri detaylı bir şekilde anlatılacaktır.

ANAHTAR KELİMELER: Kripto Para, Blokzincir Teknolojisi, Eşya, Menkul Kıymet, Para ve Cebri İcra

Giriş

            Teknoloji her geçen gün daha da gelişmekte ve teknolojide meydana gelişmeler her geçen gün yeni bir sektörü etkisi altına almaktadır. Dolayısıyla bu gelişmelerin dünyadaki ekonomik sistemi ve maliye politikalarını etkilemesi de son derece normaldir. Bilindiği üzere günümüze kadar olan süreç içerisinde para insanlar için pek çok kez evrimleşmiş en son bildiğimiz şu an kullanılan para halini almıştır. Ancak, 2009 yılında Satoshi Nakamoto adı altında bilinmeyen bir kişi veya bir grup tarafından yayınlanan bir makale ile insanlar için yeni bir para şekli gündeme gelmiştir. Bu para şekli de kripto paradır. Kripto paralar işbu yazıda detaylıca ifade edileceği üzere merkeziyetçi sisteme tepki olarak çıkmış olan blokzincir teknolojisini kullanmaktadır. Bu sebeple, kripto paralar hem bireyler hem de devletler için çığır açıcı bir yeniliktir.  Kripto paraların herhangi bir fiziki varlığı bulunmamaktadır; başka bir deyişle kripto paralar herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan, değeri para ile ölçülebilen bilgisayar kayıtlarıdır.[1] Kripto paranın ilk örneği herhangi bir aracı olamadan ödeme yapmayı mümkün kılan Bitcoin’dir.[2] Tüm bu sebeplerden ötürü, bu kadar önem arz eden ve gelecek vaat eden kripto para sisteminin hukuki yönünün değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir.

            Bu çalışmada ilk olarak hukukçuların ve bireylerin kolayca anlayabileceği şekilde blokzincir teknolojisinden, ikinci olarak kripto paralar ve kripto paraların hukuki niteliğinden, üçüncü olarak da kripto paraların hangi hal ve şartlar altında cebri icra hukukuna konu olabileceğinden bahsedilecektir. Son olarak da, öneriler ile birlikte sonuç kısmıyla yazı sonlandırılacaktır.   

1-Blokzincir Teknolojisi

1.1-Genel Olarak

Blokzincir teknolojisi ilk olarak kriptografi uzmanı grupların içinde ortaya çıkmış olup 2009 yılında Satoshi Nakamoto adı altında bilinmeyen bir kişi veya bir grup tarafından yayınlanan bir makale ile ilk kripto para birimi olan Bitcoin’in altında yatan teknoloji olarak kavramlaşmıştır.[3] İlgili teknolojinin blokzincir olarak adlandırılmasının nedeni grup halindeki blokların birleşiminden oluşan zincir veya zincirlerden oluşmasıdır.[4] Ancak, şu hususa değinilmesinde fayda vardır; Bitcoin bir kripto para birimi iken blokzincir teknolojisi Bitcoin ve diğer kripto paraların altında yatan teknolojidir, başka bir deyişle blokzincir teknolojisi kripto paralar dışında başka hususlarda da kullanılabilecektir.[5] Aynı zamanda, blokzincir teknolojisi ile Dağıtılmış Defter Teknolojisinin(İng. Distibuted Ledger Technology, “DLT”) de bir çok defa aynı şey olduğu söylenmektedir; ancak, blokzincir teknolojisi söylenenin aksine DLT’nin sadece bir örneğidir. [6] Ayrıca, blokzincir teknolojisi çift harcama probleminin de önüne geçmektedir; bu sistem DLT ile çalıştığı için doğrulama olmadan işlem gerçekleşmez, aynı işlem ikinci kez gerçekleşirse tüm düğümlerin sahte olduğunu ortaya koyar bu durum da çift harcama probleminin önüne geçer.[7]

Blokzincir teknolojisi bilindiği üzere merkeziyetsiz bir yapı olup bu sistemin en önemli avantajı değişmez ve dağıtılmış bir sistem olmasıdır.[8] Bilindiği üzere her blokzincir “düğüm” olarak adlandırılan bilgisayarlar veya serverlar tarafından yürütülür; ayrıca bu sistem eşler arası(ing. peer to peer “P2P”) ve üçüncü bir müdahaleye ihtiyaç olmaksızın idare edilen bir sistemdir.[9] Blokzincir teknolojisinin en önemli özelliklerinden biri  bu sistem içinde değişimin çok zor olmasıdır, bu sitemin içerisinde herhangi bir şekilde veri girerse bu veriyi değiştirmek veya bloktan kaldırmak baya meşakkatlidir; ayrıca dağıtılmış düğümlere bağlı bir sistem olduğu için arızalara ve bozukluklara karşı dayanıklı bir sistemdir.[10] Merkeziyetsiz bir yapıya sahip olan dağıtılmış defter sistemi ile merkeziyetçi bir yapıya sahip olan geleneksel defter sisteminin farkını ele alan görsele aşağıdaki (görsel 1)[11] üzerinden ulaşabilirsiniz.

(Görsel 1: Dağıtılmış Defter Sistemi ile Geleneksel Defter Sistemi Arasındaki Farklar)

            Görüldüğü üzere blokzincir teknolojisi tarafından kullanılan DLT ve bu teknolojinin getirdiği avantajlar detaylı bir şekilde ifade edilmiştir. Blokzincir tekonolojisi yine yukarıda ifade edildiği üzere sadece Bitcoin vb. kripto paralar ile kullanılmamakta olup ayrıca NFT, akıllı sözleşmeler vb. birçok yenilikte kullanılmaktadır.

            Ayrıca, yine yukarıda da açıklandığı üzere blokzincir terimi grup halindeki bloklardan oluşan zinciri veya zincirleri ifade etmektedir.[12] Bu bağlamda blokzincir teknolojisinin temel alt yapısı bloklar ve bu blokların birbirine bağlanmasından oluşmaktadır; bu kapsamda blok kavramının incelenmesi faydalı olacaktır; aslında bloklar en temelde bir grup veriyi içerisinde barındıran veri yapılarıdır.[13] Her bloğun içinde yine en temelde iki tip veri mevcuttur; bunlardan ilki blokzincirin oluşturulmasına sebep olan yani içeriğe ilişkin veriler diğeri de bloklar arası bağlantının kurulmasını sağlayan lojistik verilerdir.[14] Bu bağlamda sistemi daha basit bir şekilde anlatmak gerekirse blokzincir teknolojisinde gerçekleştirilen her bir işlem bloklara kaydedilir ve blok dolunca  mevcut veriler ile bir hash değeri oluşturulur.[15] Bahse konu hash değeri kriptografi alanında ortaya çıkmış bir tabir olup herhangi bir uzunluğa sahip olan bir orijinal veriyi bahse konu orijinal veriyi temsil eden çok daha kısa sabit uzunluklu değere başka bir deyişle anahtara verilen isimdir.[16] Bilindiği üzere 20’den fazla hash algoritması çeşidi olup en çok tercih edilen SHA sistemdir; en meşhur kripto paralardan biri olan Bitcoin’de SHA-256 sistemi kullanılmaktadır. [17] Ayrıca, yukarıda da ifade edildiği üzere bir bloğun dolmasıyla mevcut veriler ile bir hash değeri oluşturulur ve bunun üzerine yeni bir blok eklenir; bu şekilde bloklar birbirine eklenerek bir zincir oluşur; ancak zincir içerisindeki her bir blok bir öncekinin hash değerini içerdiği için bloklarda yapılacak herhangi bir değişiklik tüm zinciri değiştireceği için zincirin orijinal olmadığı açığa çıkacaktır.[18]  Bu sebeple blokzincir siteminin güvenli bir sistem olduğu ve kullanıcılara güven verdiği izahtan varestedir. Yazının devamında blokzincir sistemi içerisinde işlem yapılmasını sağlayan açık anahtar ve özel anahtar sistemi anlatılacaktır.

1.2-Açık Anahtar-Özel Anahtar

            Bilgi dünyasında güvenliği sağlamak için iki olgu söz konusudur. Bunlardan birincisi bilginin güvenli olması diğeri de gizli olmasıdır.[19] Bu bağlamda blokzincir teknolojisinde de bu güvenlik her bir kullanıcıya açık anahtar ve kapalı anahtar atanarak sağlanmaktadır; iki anahtar ile yapılan bu şifrelemeye de asimetrik şifreleme denmektedir.[20] Ayrıca yine çifte harcama sonunu kullanıcıların her birine sadece kendine ait bir özel anahtar ve herkesle paylaşılabilen bir açık anahtar verilmesiyle ortadan kaldırılmaktadır.[21] Blokzincir teknolojisi açık anahtar sistemi ile birlikte birbirini tanımayan insanların birbirinden mesaj alıp göndermesine izin vermektedir;  bu bağlamda az önce de ifade edildiği üzere kullanıcılara biri özel diğeri açık anahtar olmak üzere numaralar atanır.[22] Kullanıcılar tarafından gönderilmek istenen mesajlar hem özel hem de açık anahtar ile şifrelenebiliyor iken, bu şifreler ancak hem açık hem de özel anahtar kullanılarak açılabilir; örnek vermek gerekirse; her kullanıcının kendi açık anahtarını serbestçe paylaşabilmesi sayesinde mesajı alacak kişi açık anahtarını mesajı gönderecek kişiyle paylaşır, mesajı gönderecek kişi mesajını, mesajı alacak kişinin açık anahtarı ile şifreler ve sonunda mesajı alçak kişi mesajı kendi özel ve açık anahtarı ile açar. [23] Bu sistem sayesinde bilginin gizli ve güvenli olması olgusu sağlanmaktadır. Bundan sonra blokzincir çeşitleri açılanacaktır.

1.3-Blokzincir Çeşitleri

            Blokzincirler’in Genel, Özel ve Konsorsiyum olmak üzere 3 çeşit olarak görüldüğü kabul edilmektedir.[24] Genel blokzicirler Bitcoin gibi herkesin girip işlem yapabileceği herhangi bir izne tabi olmayan blokzincirlerdir; bu sistemde bilgiler şeffaf olup herkes kayıt ekleyebilir ve madencilik yapabilir.[25] Özel blokzincirler ise genelde şirketler arası paylaşımlarda kullanılan, özel izne tabi, herkesin erişiminin mümkün olmadığı  ve bu zincire bir kullanıcının erimesinin zinciri yöneten bir organizasyona bağlı olduğu bir sistemdir.[26] Konsorsiyum blokzincirde ise doğrulama ve uzlaşma süreçlerinin tek bir organizasyon yerine önceden belirlenmiş bir grup düşüm tarafından gerçekleştirildiği sistemlerdir.[27] Bu blokzincir türü de kısmen özel ve izne tabi bir blokzincir olarak tanımlanabilir; işlemler sadece yetkili dürümler tarafından onaylanmışsa geçerli sayılacaktır.[28]

1.4-Doğrulama ve Mutabakat Modelleri

            Blokzincir teknolojisinde genellikle iki adet doğrulama ve mutabakat modeli kabul edilmiştir. Bunlar Proof of Work(PoW) ve Proof of Stake(PoS) modelleridir. PoW modelinde ağa katılacak yeni bloklara ait hash değerlerinin belirli bir değere sahip olması gerekmektedir; bu nedenle PoW işlemci gücüne daha fazla sahip olan madencilerin daha fazla söz hakkına sahip olduğu modeldir.[29] Ancak bu sistem çok fazla elektrik ve teknoloji kullanılmasını gerektirdiği için eleştirilmekltedir; Bitcoin sisteminde de PoW kullanılmaktadır. PoS da ise işlem gücünün PoW da olduğu gibi bir önemi bulunmamaktadır. Bu sistemde ödül kazanma ve blok edinme oranı sahip olunan hisseyle doğru orantılıdır; başka bir deyişle daha fazla hissesi olanın daha fazla blok sahibi olma ve sonuç edinme şansı bulunmaktadır.[30]

            Kısa bir özet geçmek ve ilgili kısmı sonuçlandırmak gerekirse blokzincir tekonolojisi merkeziyetsiz bir yapıya sahip, eşler arası ve üçüncü bir müdahaleye ihtiyaç olmaksızın idare edilen bir sistemdir. Bu sistem ayrıca DLT teknolojisinin en önemli örneklerinden biridir. Bitcoin ve diğer kripto paralar bu sistemin en önemli örneklerinden biridir.  Dolayısıyla, bu sistemden çıkan ürünlerin hayatımızdaki ehemmiyetinden bahsetmek büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda bundan sonraki bölümde genel olarak kripto paralar, kripto paraların hukuki niteliği ve son olarak kripto paraların haczi işlenecektir.

2-Kripto Paralar, Kripto Paraların Hukuki Niteliği ve Haczi

2.1-Genel Olarak

            Kripto para herhangi bir merkezi otorite tarafından kontrol edilmeyen ve bu otoriteye ihtiyaç duymadan kullanıcılar arasında değer aktarımına müsaade eden, internet aracılığıyla finansal işlemlerin gerçekleştirilmesi için blokzincir teknolojisini ve bu sistemin getirdiği kriptografik işlemleri kullanan bir değişim ve takas aracıdır.[31] Kripto paraya ilişkin tüm tartışmalar “Satoshi Nakamato” isimli kimliği belirsiz bir grup ya da kişi tarafından yayınlanan bir makale ile başladı.[32] Bilindiği üzere 2008 yılında merkeziyetçi sistem Amerika’da başlayan ekonomik kriz ile birlikte ciddi bir yıkım tehlikesiyle karşı karşıya bu sebepten ötürü merkeziyetsiz bir yapıya sahip olan Bitcoin ve diğer kripto paralar bu sisteme bir alternatif olarak pek çok kişi tarafından dillendirilmeye başlandı.[33]

            Bitcoin’in çıkış dönemiyle 2008 krizinin çıkışının kesişmesinden ötürü birçok kişide kriz ile kripto paranın meydana çıkışı arasında bir neden sonuç ilişkisi olduğuna ilişkin yanlış bir algı oluşmuştu; ancak kripto paraların geçmişi çok daha eskiye dayanmaktadır. [34] Geçmişte de kriptografi topluluğunun sınırlarını aşamayan birçok kripto para olmuştu, bu kripto paralar da kendilerini “Siberpunklar” olarak adlandıran ve sosyal ve politik bir değişim için mücadele veren bir grup tarafından geliştirilmişti.[35] Bu bağlamda, Bitcoin bu alanda çığır açan bir yenilik olarak görülebilir.  Bitcoin kullanıcılarına işlemlerde merkeziyetsiz, çifte harcama sorununun önüne geçen ve işlemlerde aracının varlığını ortadan kaldıran bir sistem önermektedir.[36]

            Ancak, kripto para alanında Bitcoin tek değildir. Altcoinler de kullanılmaktadır; bahse konu altcoinler Bitcoin’e alternatif olarak ileri sürülen kripto paralardır; Bitcoin dışında kalan Ripple, Ethereum, Dash, Litecoin ya da Bitcoin dışında olan diğer herhangi bir kripto para birimi altcoin olarak adlandırılabilir.[37] Aynı zamanda, kripto para üretimi kripto madencileri tarafından gerçekleştirilmektedir; kripto para üretimi de kripto para madenciliği olarak adlandırılmaktadır.[38]

Sonuç olarak kripto paralar için bu yüz yılın en büyük buluşlarından biri denilebilir. Kripto paraların gelecekte öneli rol oynayacağı açıktır. Dolayısıyla, hukuki niteliğinin tartışılması büyük önem arz etmektedir.  İşbu yazının devamında kripto paraların hukuki niteliği tartışılacaktır.

2.2-Kripto Paraların Hukuki Niteliği

            Günümüzdeki teknolojik gelişmeler ve kriminolojik riskler kanun koyucuyu kripto paralar konusunda düzenleme yapmaya çok ciddi bir şekilde itmektedir.[39] Ancak çok az devlet bu konuda çözüm odaklı bir yaklaşım kullanmaktadır. Bilindiği üzere modern medeni hukukta sanal paralar medeni haklar çerçevesinde değerlendirilirken kripto paraların hukuki niteliğine ilişkin henüz net bir görüş bulunmamaktadır.[40] Yukarıda da ifade edildiği üzere kripto paraların en önemli özeliği merkeziyetçi olmayan bir yapıya sahip olması, blokzincir teknolojisini kullanması ve gizli olmasıdır. Bu gizlilik mal kaçırmak isteyenlere çok yardım edecek ve yasa dışı işlemlerde kripto para alışverişini arttıracaktır.[41] Bu bağlamda kripto paralar adına hem hukuki tasnif yapmak hem de yasal düzenleme yapmak büyük önem arz etmektedir.

2.2.1-Kripto Paralar Eşyadır Görüşü

            Eşya kavramının tanımı hukuk düzenlerine göre farklılık arz etmektedir. Bazı görüşlere göre ekonomik değeri olan her şey eşya olarak adlandırılabilirken, bazı görüşler sadece cismani varlıklara eşya niteliği atfetmiştir.[42] Türk Medeni Kanunu’nda eşyanın herhangi bir tanımı yapılmamıştır; ancak doktrinde ifade edildiği üzere üzerinde hakimiyet kurulabilen, maddi bir değeri olan, kişilik değerlerini kapsamına almayan cismani varlıklar olarak tanımlanabilir.[43] Hakimiyet kurmak ile ifade edilen o şeyi rehin, mülkiyet gibi hukuki tasarruflara konu olabilmesidir; ayrıca doktrinde kabul edildiği üzere cismani olmayan şeyin eşya olabilmesi için bilhassa kanunla düzenlenmesi gerekmektedir.[44] Ayrıca kripto paralar üzerinde ayni hak kurulup kurulamayacağı önemli bir tartışma konusudur. Ayni haklar herkese karşı ileri sürülebilen haklar olup kripto paralarda ise gizlilik ilkesi hakim olduğu ve merkeziyetiz bir yapıya sahip olduğu için ileri sürülebileceği kişi söz konusu değildir.[45] Ancak, kripto paralar mülkiyet hakkının tanıdığı kullanma, yararlanma ve tasarruf yetkisini vermektedir. Öğretide bir görüş kripto paraların her ne kadar eşya olarak değerlendirilmeyeceğini ifade etmiş ise de eşyaya ilişkin hükümlerin kıyasen uygulanabileceğini ifade etmektedir; doktrinde diğer bir görüş ise de eşya sayılması için kanuni düzenleme yapılması gerektiğini ifade etmektedir; bizim de katıldığımız diğer bir görüş de kripto paralar ayni hakların getirdiği tasarruf yetkisini taşısa da ayni hak bahşetmediği için eşya olarak nitelendirilemez.[46]

2.2.2-Kripto Paralar Menkul Kıymettir Görüşü

            Doktrinde bir görüş de kripto paraların menkul kıymet olabileceğini ifade etse de bilindiği üzere 6362 Sayılı yeni Sermaye Piyasaları Kanununda menkul kıymetler “ Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere; 1) Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını 2) Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını … ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır. Bu özellikleri taşıyan menkul kıymetler “Tahviller, hisse senetleri, intifa senetleri, hazine bonoları, kâr ve zarar ortaklığı belgeleri, mevduat sertifikaları” şeklinde ifade edilebilir; ancak hukukumuzda kripto paralar  menkul kıymetlerin sahip olduğu özellikleri taşımamaktadır, zira kripto paralar belirli bir meblağı değil sürekli değişen bir meblağı temsil etmektedir; ayrıca kripto paralar bir yatırım aracı olarak görülebilse de ortaklık veya alacaklılık hakkı sağlamazlar.[47] Dolayısıyla, kanımızca kripto paraların menkul kıymet olarak değerlendirilmesi pek mümkün gözükmemektedir.

2.2.3-Kripto Paralar Paradır Görüşü

  Para, mal ve/veya hizmetlerin alım ve satımından kullanılan değişim aracı olarak tanımlanabilir.[48]  Kripto paralar da zaman içerisinde bir çok işleme konu olmaya başlamış olup değişim aracı olma özelliğine sahip olsa da henüz bu yaygınlıkta değildir.[49] Ancak, Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik tarafından;“(2) Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz. (3) Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.” Şeklinde ifadelere yer verilerek kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılması kesin suretle yasaklanmıştır. Ayrıca doktrinde de kripto paraların çok değişken değerlere sahip olması nedeniyle para olarak kabul edilemeyeceği ifade edilmektedir.[50] Aynı zamanda kripto paralar merkezi otoriteye bağlı olmadığı için yabancı para olarak da kabul edilemez; ancak ve ancak yabancı bir ülke tarafından para birimi olarak kabul edilirse bu durum Türk Borçlar Kanunu m.99/2’de yer verilen  “Ülke parası dışında başka bir para birimiyle ödeme yapılması kararlaştırılmışsa, sözleşmede aynen ödeme veya bu anlama gelen bir ifade bulunmadıkça borç, ödeme günündeki rayiç üzerinden Ülke parasıyla da ödenebilir.” Şeklindeki hüküm gereği mümkün olabilecek ancak Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik ile kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılması mümkün olmadığı için bu kapsamda da değerlendirilemeyecektir. [51]

Tüm bu hususlar dikkate alındığında kripto paraların hukuki niteliğine ilişkin öğretide net bir görüş bulunmamaktadır. Kripto paralar genellikle ödeme aracı ve yatırım mahiyetiyle kullanılmaktadır; bu kapsamda İngiltere’de yabancı para olarak değerlendirilmektedir.[52] Ancak bunun ülkemizde uygulanmasının mümkün olmadığı yukarıda ifade edilmişti. Yine diğer bir görüş ise eşya olduğu niyetindedir. Kanımızca bu da pek mümkün değildir. Menkul kıymet olmasının da pek mümkün olmadığı detaylı bir şekilde ifade edilmiştir.

Ancak, Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik içinde “Bu Yönetmeliğin uygulanmasında kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.” Şeklinde ifadelere yer verilerek kripto paraların gayri maddi varlık olduğu ifade edilmiştir. Ancak kanımızca bu düzenleme de yeterli olmayıp bu konuda yeni yasal bir düzenleme yapılması gerektiği kanaatindeyiz. Bundan sonraki bölümde kripto paraların icra hukukuna konu olması anlatılacaktır.

2.3-Kripto Paraların Cebri İcra Hukukuna Konu Olması

2.3.1-Kripto Para Alacaklarının İcra Takibine Konu Olması

Kripto paralara ilişkin alacakların takip hukukunun hangi yoluna başvurularak icraya konulabileceği kripto paraların hukuki niteliğine göre değişmektedir.[53] Zira hukuki niteliğine göre takibin türü ve şekli değişecektir. Kripto paraların hukuki niteliğine ilişkin tartışmalar yukarıda detaylı bir şekilde yapıldığı için bu tartışmalara tekrar burada değinilmeyecektir.

Kripto paraların para olduğunu kabul ettiğimiz takdirde kripto paraların ilamsız icra takibine konu olabileceği gözükecektir. İlamsız icra takibi yapılması için ilgili alacağın sahip olduğu para biriminin bir önemi yoktur. Zira İcra ve İflas Kanunu madde 58/3’te “Alacağın veya istenen teminatın Türk parasıyla tutarı ve faizli alacaklarda faizin miktarı ile işlemeye başladığı gün, alacak veya teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi” şeklinde ifade edildiği üzere eğer takibin konusu yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi belirtilerek icra takibi yapılabilecektir. Ancak her ne kadar bazı hukuk sistemlerince kripto paralar yabancı para olarak kabul edilmekte ise de kanımızca bu görüşün uygulanabilirliği Türk hukuku bakımından pek mümkün değildir. Ancak kripto paraların tedavülü ve değişim aracı olarak kullanılması gittikçe artmakta ve kullanım alanı her geçen gün genişlemektedir. Bu sebeple, kripto paraların birçoğunun artık bir değişim kuru mevcuttur. Bu bağlamda bizim de katıldığımız bir görüşe göre, kripto para alacaklarının belirli bir kur esas alınarak ülke parasına çevrilmesi durumunda efektif kaydı olsun veya olmasın genel haciz yoluyla takip yapılabilir.[54] Dolayısıyla kripto paraların Türk parası karşılığının belirlenebildiği hallerde ilamsız icra takibine koyulması mümkündür. Bu durumda borçlu takibe itiraz etmezse yine normal takipteki gibi takip kesinleşir; borçlu itiraz ederse alacaklı itirazın kaldırılması yoluna başvurabilecektir.

Konuya kambiyo senetlerine özgü takip hukuku açısından bakarsak bilindiği üzere kambiyo senedine mahsus takip yoluna başvurmak için öncelikle alacaklının elinde kambiyo senedi vasfını ihtiva eden bir senedin olması gerekmektedir.[55] Kambiyo senetlerinde mutlaka bir ülke parasının bedel olarak gösterilmesi gerekmektedir. Ancak kripto paraların her ne kadar bir kuru ve değeri olsa da henüz yabancı para birimi gibi kabul edilmesi mümkün değildir; zira bedel kısmına kripto para yazıldığı zaman senet kambiyo vasfını yitirecektir.[56] Bu durumda doktrinde bizim de katıldığımız görüşe göre kripto paranın kur bedeli belirlendiği takdirde genel haciz yoluyla takibe başvurulabilecektir.[57]

Yukarıda kripto paraların eşya olarak kabul edilmesinin çok mümkün olmadığını detaylı bir şekilde ifade etmiştik. Dolayısıyla tekrardan kaçınmak adına ilgili hususa burada değinmeyeceğiz; ancak kripto paralar kanımızca eşya olarak değerlendirilemeyeceği için para ve teminat alacağı dışındaki ilamların icrasına dair İİK m. 24-31a hükümlerin uygulanacağı kabul edilmelidir. Bu bağlamda takip borçlusu bahse konu kripto para borcunu ifa etmediği takdirde doktrinde kabul edilen bizim de katıldığımız görüşe göre icra dairesi tarafından talep edilen miktarda kripto para elde edilmesi yoluna gidilmelidir.[58]

2.3.2-Kripto Paraların Haczi

Cebri icra hukukunda herhangi bir takibinin itiraz edilmemesi veya itirazdan sonra kesinleşmesini müteakip alacaklılar haciz yoluna başvurabileceklerdir; bu kapsamda alacaklı borçlunun uhdesinde bulunan malları haczedebileceği gibi üçüncü kişilerde bulunan alacaklarını da haczedebilir.[59] İcra ve İflas Kanunu’nda kripto paraların haczini engelleyecek bir hüküm bulunmadığı için teorik olarak kripto paraların haczi mümkündür. Ancak pratikte bu haczin nasıl yapılacağına ilişkin tartışmalar mevcuttur.

İİK kapsamında takibin kesinleşmesi üzerine alacaklının talebi ile icra dairesi, borçlunun üçüncü kişideki alacağının haczine karar verir ve ilgili üçüncü kişiye bir haciz ihbarnamesi göndererek borçlunun üçüncü kişiden bir alacağı olup olmadığını sorar.[60] Bu ihbarname 3 kere üçüncü kişiye bildirilir, eğer üçüncü kişi gerekli bilgilendirmeyi yapmazsa İİK’nin 89/4’üncü maddesinde ihtiva eden “Üçüncü şahıs, haciz ihbarnamesine müddeti içinde itiraz ederse, alacaklı, üçüncü şahsın verdiği cevabın aksini icra mahkemesinde ispat ederek üçüncü şahsın 338 inci maddenin 1 inci fıkrası hükmüne göre cezalandırılmasını ve ayrıca tazminata mahküm edilmesini istiyebilir. İcra mahkemesi, tazminat hakkındaki davayı genel hükümlere göre halleder.” Hükmü gereği alacaklı üçüncü kişinin cezalandırılmasını talep edebileceği gibi tazminata mahkûm edilmesini de isteyebilir. Bu kapsamda Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcılarına (KVHS) haciz ihbarnamesi gönderilebilecektir; bu durumda menkul haciz hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.[61] Zira uygulamada bu şekilde İstanbul 14’üncü İcra Dairesi de kripto paraların haczedilebileceğini kabul etmiştir.[62]

Ancak kripto paralar açısından esas sorun soğuk kripto para cüzdanlarında bulunan kripto para varlıklarının haczi hususu olup bunları tespit etmek hukuken çok zordur zira mal sahibi izin vermediği ve anahtarını paylaşmadığı sürece kimse kişinin soğuk kripto para cüzdanına ulaşamaz.[63] Bu konuda borçlunun soğuk kripto para cüzdanında mal olup olmadığını anlamanın tek yolu mal beyanıdır.[64] İİK madde 74’te “Mal beyanı, borçlunun gerek kendisinde ve gerek üçüncü şahıslar yedinde bulunan mal ve alacak ve haklarında borcuna yetecek miktarın nevi ve mahiyet ve vasıflarını ve her türlü kazanç ve gelirlerini ve yaşayış tarzına göre geçim membalarını ve buna nazaran borcunu ne suretle ödeyebileceğini yazı ile veya şifahen icra dairesine bildirmesidir” şeklinde ifade edildiği üzere borçlunun malvarlığını bildirme yükümlülüğü söz konusudur aksi takdirde kendisi hakkında İİK m.76’ya göre tazyik hapsi uygulanabilir; ayrıca daha sonra borçlu adına kripto varlığı bulunduğunun öğrenilmesi hâlinde, hakkında İİK m.338’e göre işlem yapılması da söz konusu olabilecektir.[65]

Sıcak cüzdan açısından da  İİK madde 80/3’e göre borçlunun kilitli yerleri açma mecburiyeti bulunmaktadır; zira, icra memuru haciz mahallinde kripto paraların sıcak cüzdanda bulunduğunu biliyorsa, borçludan gizli anahtarı vasıtasıyla cüzdanını açmasını talep edebilecektir; ayrıca kripto paralar sıcak cüzdandan ziyade donanım şeklinde saklanıyorsa İİK madde 80/4 çerçevesinde kıymetli şey kapsamında değerlendirilip icra memurları tarafından bulunduğu yer zorla açtırılıp alınabilir, borçlu da açmak zorundadır.[66]

Son olarak yetkili icra dairesi bakımından bakılırsa kripto paraların fiziki varlığı bulunmadığı ve elektronik varlığa sahip olduğu, kripto varlıklara internet olan her yerden ulaşılabildiği ve özel bir kanuni düzenleme bulunmadığı dikkate alındığında kripto paraların haczinde Türkiye’de bulunan bütün icra daireleri bu kapsamda yetkilidir.[67]

2.3.3-Kripto Paraların Paraya Çevrilmesi

Kripto paraların paraya çevrilmesi açısından da yine ne olarak görüldüğü büyük önem arz etmektedir. Kripto paralar yabancı para, sanal para veya elektronik para olarak değerlendirilirlerse ülkenin resmi bir parası olmayacaklarından, kripto paraların ülkenin para birimine çevrilmesi gündeme gelecektir; bu bağlamda, kararlaştırılan kur kapsamında Türk lirası karşılığının alınması ile paraya çevirme yapılabileceği gibi yasal olarak düzenlendiği takdirde, yetkili icra daireleri kripto para borsalarında da kripto paraları paraya çevirebilecektir.[68] Eğer kripto paralar taşınır eşya kapsamında kabul edilirse taşınır eşyaların paraya çevrilmesine ilişkin hükümler uygulama alanı bulacaktır. İİK 114 taşınırların açık arttırma yolu ile satışa çıkarılacağını düzenlemektedir. Bu bağlamda kripto paralar da ilgili hüküm sayesinde taşınır eşya olarak kabul edildiği takdirde açık arttırma ile satılabilecektir.[69] Ayrıca, doktrinde kabul edilen diğer bir görüşe göre İİK madde 119/1-2 kapsamında borsa veya piyasa fiyatı bulunan şeylerin pazarlık yolu ile satış mümkündür; bu bağlamda her ne kadar kripto paraların piyasa değeri değişken olsa da bu görüşe göre pazarlık yoluyla  İİK madde 119 kapsamında paraya çevrilebilir.[70] Biz de bu görüşe katılmaktayız.

Sonuç

Teknolojinin gelişimi diğer sektörler de etkisi olduğu gibi ekonomi ve finans sektörünü de ciddi bir şekilde etkilemiştir. Dolayısıyla kripto paraların hayatımıza girmesinin büyük bir etkisi olmuştur. Kripto paralar merkeziyetçi yapıyı reddeden ve herhangi bir otoriteye ihtiyaç duymadan kullanıcılar arasında değer aktarımına müsaade eden, internet aracılığıyla finansal işlemlerin gerçekleştirilmesi için blokzincir teknolojisini ve bu sistemin getirdiği kriptografik işlemleri kullanan bir değişim ve takas aracıdır. Kripto paralar her geçen gün daha da hayatımıza girmektedir. Bazı ülkelerde bazı ürünlerin satışında kripto para kullanılmaya başlanmıştır. Bu bağlamda kripto paraların hukuki niteliğini belirlemek büyük önem arz etmektedir. Kripto paraların para, eşya ve menkul kıymet olduğunu öne süren 3 adet doktrinde görüş bulunmaktadır. Ancak bu görüşlerin hiçbiri net olarak kripto paraların tanımını kanımızca karşılamamaktadır.

Ayrıca, Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmelik’te kripto paralar gayri maddi malvarlığı olarak tanımlanmıştır; ancak bu yönetmelik hükmü de kanımızca kripto paraların hukuki niteliğini ifade etme konusunda yeterli değildir. Dolayısıyla bu konuda yasayla yeni bir tanım getirilmesini önermekteyiz. Ayrıca, kripto paraların cebir icra hukukunda kullanılması başta haczi olmak üzere yine ciddi sorun teşkil etmektedir. Çünkü uygulanacak hükümler kripto paranın sahip odluğu hukuki niteliğe göre değişmektedir. Uygulamada 89/1 kapsamında KVHS’lerde bulunan kripto paraların haczedildiği görülmektedir.

Ancak kanımızca bu konuya ilişkin en gerekli husus getirilecek bir yasal düzenleme ile hem kripto paraların hukuki niteliğini ortaya koymak hem de haczinin nasıl yapılacağına ilişkin temel esasları belirlemektir. Bu icra dairelerinin de üzerindeki büyük bir yükü ortadan kaldıracaktır.

Yazar: Av. Baran Can KAYA

KAYNAKÇA

  1. Güven V. ve Şahinöz E. , Blokzincir, Kriptoparalar, Bitcoin Satoshi Dünyayı Değiştiriyor(7th edn. Kronik Yayıncılık 2021).
  2. Ganne E., Can Blockchain revolutionize international trade?(1st edn. World Trade Organization 2018).
  3. Tevetoğlu M. , Hukuki Yönleriyle Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı(2nd edn. Aristro Yayınları 2021).
  4. Retornaz E. E. A. ve Güçlütürk O.G., Gelişen Teknolojiler ve Hukuk I: Blokzincir(2nd edn. Onikilevha Yayıncılık 2021).
  5. Yaşlıdağ B. , “Kripto Paralar Nedir?- Nasıl İşlem Yapılı? Yatırım Stratejileri(1st edn. Seçkin Yayıncılık 2021).
  6. Tomrukçu T., Blockchain Teknolojisinin Eser Sahibi Haklarına Hukuki Yansıması(1st edn. Seçkin Yayıncılık 2021).
  7. McJohn S. M. ve McJohn I., “The Commercial Law of Bitcoin and Blockchain Transactions”(2017), Suffolk University Law School Research Paper No. 16-13, < https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2874463  >, (Erişim Tarihi: 26.06.2022).
  8. Pilkington M., “Blockchain Technology: Principles and Applications”(2016), Research Handbook on Digital Transformations, edited by F. Xavier Olleros and Majlinda Zhegu. Edward Elgar, 2016, < https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2662660  >, (Erişim Tarihi: 26.06.2022).
  9. Brito J ., Shadab H.B. ve O’Sullivan A. C. , “Bitcoin Financial Regulation: Securities, Derivatives, Prediction Markets, and Gambling”(2015), Columbia Science and Technology Law Review (2014), < https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2423461 >,  (Erişim Tarihi: 27.06.2022).
  10. Durmush G., “Kripto Para ve İcra Hukuku Yönünden Düşündürdükleri”(2019), YÖKSİS üzerinden erişilebilir, < https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp >, (Erişim Tarihi: 27.06.2022).
  11. Oğuzman M. K., Seliçi Ö. ve Oktay-Özdemir S. , Eşya Hukuku (18th edn. Filiz Kitabevi 2015).
  12. Balıkçı E. , “Dava ve Takip Konusu Olabilmesi Bakımından Kripto Paralar”(2020), Dergipark üzerinden ulaşılabilir, < https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2053975 >, (Erişim Tarihi: 27.06.2022).
  13. Yardımcı T. E., İcra Takibi Yoluyla Bitcoin Alacağının İleri Sürülmesi ve Borçlunun Bitcoininin Haczedilmesi(2019), Dergi Park Üzerinden Ulaşılabilir, < https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/790180 >, 106, (Erişim Tarihi: 28.06.2022).
  14. Kuru B., İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflas Hukuku, (1st edn. Legal Yayıncılık 2016).
  15. Pulaşlı H., Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, (7th edn. Adalet Yayınevi, 2019).
  16. Özsoy İ. M. , “Kripto Para Varlıklarının Cebri İcra Yoluyla Haczi”(2019), YÖKSİS üzerinden erişilebilir, < https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp >,  (Erişim Tarihi: 28.06.2022).
  17. Arslan R., “BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİDE BULUNAN ALACAĞININ HACZİ, HACZİN ÜÇÜNCÜ KİŞİYE BİLDİRİLMESİ VE SONUÇLARI”(2016), Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 65 (4) 2016: 3217-3242, < https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/621796 >, (Erişim Tarihi: 28.06.2022).
  18. https://www.hukukcukafasi.com/kriptoparalarin-haczi-ve-soguk-cuzdan-haczi-sorunu/  (Erişim Tarihi: 29.06.2022).
  19. https://www.kararara.com/haber/mahkeme-haberleri/istanbul-14-icra-dairesi-bir-yatirimcinin-btcturk-hesabina-haciz-koydu-mahkeme-haberleri , (Erişim Tarihi: 28.06.2022).
  20. https://bitcoin.org/bitcoin.pdf, (Erişim Tarihi: 27.06.2022).
  21. https://www.ozztech.net/siber-guvenlik/hash-nediri/ (Erişim tarihi: 26.06.2022).
  22. https://www.btcturk.com/bilgi-platformu/double-spending-nedir/#:~:text=Bitcoin%20A%C4%9F%C4%B1nda%20Double%20Spending%20(%C3%87ift,eklenir%20ve%20bu%20i%C5%9Flemler%20de%C4%9Fi%C5%9Ftirilemez. (Erişim tarihi: 25.06.2022).

*İstanbul Medemiyet Üniversitesi, Özel Hukuk(İngilizce), Tezli Yüksek Lisans Öğrencisi

[1] Vedat Güven ve Erkin Şahinöz, Blokzincir, Kriptoparalar, Bitcoin Satoshi Dünyayı Değiştiriyor(7th edn. Kronik Yayıncılık 2021)29.

[2] Güven ve Şahinöz(n 1)30.

[3] Emmanuelle Ganne, Can Blockchain revolutionize international trade?(1st edn. World Trade Organization 2018)3.

[4] Mete Tevetoğlu, Hukuki Yönleriyle Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı(2nd edn. Aristro Yayınları 2021)7.

[5] Ganne(n 3)3.

[6] E. Eylem Aksoy Retornaz ve Osman Gazi Güçlütürk, Gelişen Teknolojiler ve Hukuk I: Blokzincir(2nd edn. Onikilevha Yayıncılık 2021)21

[7] İlgili site için bkz.  https://www.btcturk.com/bilgi-platformu/double-spending-nedir/#:~:text=Bitcoin%20A%C4%9F%C4%B1nda%20Double%20Spending%20(%C3%87ift,eklenir%20ve%20bu%20i%C5%9Flemler%20de%C4%9Fi%C5%9Ftirilemez. (Erişim tarihi: 25.06.2022)

[8] Beyhan Yaşlıdağ, “Kripto Paralar Nedir?- Nasıl İşlem Yapılı? Yatırım Stratejileri(1st edn. Seçkin Yayıncılık 2021)13.

[9] Ganne(n 3)5.

[10] Yaşlıdağ(n 8)13.

[11] Ganne(n 3)6.

[12] Tuğçe Tomrukçu, Blockchain Teknolojisinin Eser Sahibi Haklarına Hukuki Yansıması(1st edn. Seçkin Yayıncılık 2021)79.

[13] Retornaz ve Güçlütürk(n 6)22-23.

[14] Retornaz ve Güçlütürk(n 6)22-23.

[15] Güven ve Şahinöz(n 1)30.

[16] Hash değeri için bkz. https://www.ozztech.net/siber-guvenlik/hash-nediri/ (Erişim tarihi: 26.06.2022); Güven ve Şahinöz(n 1)51.

[17] Güven ve Şahinöz(n 1)50.

[18] Güven ve Şahinöz(n 1)53.

[19] Güven ve Şahinöz(n 1)45.

[20] Stephen M. McJohn ve Ian McJohn, “The Commercial Law of Bitcoin and Blockchain Transactions”(2017), Suffolk University Law School Research Paper No. 16-13, < https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2874463  >, 3, (Erişim Tarihi: 26.06.2022.); Güven ve Şahinöz(n 1)45.

[21] Marc Pilkington, “Blockchain Technology: Principles and Applications”(2016), Research Handbook on Digital Transformations, edited by F. Xavier Olleros and Majlinda Zhegu. Edward Elgar, 2016, < https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2662660  >, 2, (Erişim Tarihi: 26.06.2022.)

[22] McJohn ve McJohn(n 20)3.

[23] McJohn ve McJohn(n 20)3; Güven ve Şahinöz(n 1)47.

[24] Retornaz ve Güçlütürk(n 6)4.

[25] Retornaz ve Güçlütürk(n 6)4.

[26] Retornaz ve Güçlütürk(n 6)4.

[27] Retornaz ve Güçlütürk(n 6)4.

[28] Tevetoğlu(n 7)23, 24 ve 25.

[29] Tevetoğlu(n 7)17 ve 18.

[30] Tevetoğlu(n 7)17 ve 18; Güven and Şahinöz(n 2)75-76.

[31] Yaşlıdağ(n 8)37.

[32] Jerry Brito, Houman B. Shadab ve Andrea Castillo O’Sullivan, “Bitcoin Financial Regulation: Securities, Derivatives, Prediction Markets, and Gambling”(2015), Columbia Science and Technology Law Review (2014), < https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2423461 >, 146, (Erişim Tarihi: 27.06.2022.); Ayrıca bkz. https://bitcoin.org/bitcoin.pdf, (Erişim Tarihi: 27.06.2022).

[33] Güven ve Şahinöz(n 1)94-95.

[34] Ganne(n 3)3.

[35] Ganne(n 3)3.

[36] Güven and Şahinöz(n. 2)95. 

[37] Yaşlıdağ(n 8)89.

[38] Yaşlıdağ(n 8)89.

[39] Gülnara Durmush, “Kripto Para ve İcra Hukuku Yönünden Düşündürdükleri”(2019), YÖKSİS üzerinden erişilebilir, < https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp >, 73, (Erişim Tarihi: 27.06.2022).

[40] Durmush(n 39)73.

[41] Durmush(n 39)73-74.

[42] M. Kemal Oğuzman, Özer Seliçi ve Saibe Oktay-Özdemir, Eşya Hukuku (18th edn. Filiz Kitabevi 2015)4-5.

[43] Eylül Balıkçı, “Dava ve Takip Konusu Olabilmesi Bakımından Kripto Paralar”(2020), Dergipark üzerinden ulaşılabilir, < https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2053975 >, 283,  (Erişim Tarihi: 27.06.2022).

[44] Balıkçı(n 43)283.

[45] Balıkçı(n 43)283-284.

[46] Balıkçı(n 43)283-284.

[47] Durmush(n 39)76-77.

[48] Balıkçı(n 43)286.

[49] Balıkçı(n 43)286.

[50] Balıkçı(n 43)286.

[51] Balıkçı(n 43)287.

[52] Durmush(n 39)79.

[53] Taner Emre Yardımcı, İcra Takibi Yoluyla Bitcoin Alacağının İleri Sürülmesi ve Borçlunun Bitcoininin Haczedilmesi(2019), Dergi Park Üzerinden Ulaşılabilir, < https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/790180 >, 106, (Erişim Tarihi: 28.06.2022).

[54] Yardımcı(n 53)107.

[55] Baki Kuru, İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflas Hukuku, (1st edn. Legal Yayıncılık 2016)108.

[56] Hasan Pulaşlı, Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, (7th edn. Adalet Yayınevi, 2019)118.

[57] Yardımcı(n 53)108.

[58] Yardımcı(n 53)113.

[59] İlker Mete Özsoy, “Kripto Para Varlıklarının Cebri İcra Yoluyla Haczi”(2019), YÖKSİS üzerinden erişilebilir, < https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp >, 71, (Erişim Tarihi: 28.06.2022).

[60] Ramazan Arslan, “BORÇLUNUN ÜÇÜNCÜ KİŞİDE BULUNAN ALACAĞININ HACZİ, HACZİN ÜÇÜNCÜ KİŞİYE BİLDİRİLMESİ VE SONUÇLARI”(2016), Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, 65 (4) 2016: 3217-3242, < https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/621796 >, 3220, (Erişim Tarihi: 28.06.2022).

[61] Tevetoğlu(n 7)117 ve 118.

[62] Karar ile ilgili bilgi için bkz. https://www.kararara.com/haber/mahkeme-haberleri/istanbul-14-icra-dairesi-bir-yatirimcinin-btcturk-hesabina-haciz-koydu-mahkeme-haberleri , (Erişim Tarihi: 28.06.2022).

[63] Detaylı bilgi için bkz.  https://www.hukukcukafasi.com/kriptoparalarin-haczi-ve-soguk-cuzdan-haczi-sorunu/  (Erişim Tarihi: 29.06.2022).

[64] Yardımcı(n 53)115.

[65] Balıkçı(n 43)300.

[66] Balıkçı(n 43)301.

[67] Yardımcı(n 53)116-117

[68] Balıkçı(n 43)303.

[69] Durmush(n 39)101.

[70] Balıkçı(n 43)303-304.