Kripto Varlık Yasası ve Dünya Düzenlemeleri: Türkiye ve Uluslararası Yaklaşımlar

Yazar: Stj. Av. Zeynep ERTEN

Giriş

Kripto varlıklar, son yıllarda hızla popülerlik kazanmış ve küresel finans sisteminde önemli bir yer edinmiştir. Kripto varlıkların yaygınlaşmasıyla birlikte, ülkeler de bu yeni finansal araçları düzenlemek amacıyla çeşitli yasalar ve düzenlemeler getirmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’nin kripto varlık yasası ve dünya düzenlemeleri mukayeseli olarak incelenecektir. Türkiye’nin mevcut durumu ve küresel pozisyonu, Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) gibi önde gelen düzenleyici otoritelerin yaklaşımları ile karşılaştırılacaktır. Ayrıca, Dubai ve British Virgin Islands (BVI) gibi kripto varlık hizmet sağlayıcılarının tercih ettiği diğer ülkelerin düzenlemeleri de ele alınacaktır.

Kripto Varlıkların Ekonomik Boyutu ve Düzenleme İhtiyacı

Kripto varlıklar, sadece teknolojik yenilikler sunmakla kalmamış, aynı zamanda ekonomik ve finansal sistemlerde de büyük değişikliklere yol açmıştır. Kripto varlıkların sağladığı avantajlar, global finansal piyasalarda geniş kabul görmelerine neden olmuştur. Ancak, bu hızlı büyüme ve yaygınlık, düzenleyici otoriteler için de yeni zorluklar yaratmaktadır. Ülkeler, kripto varlıkların kullanımını teşvik ederken aynı zamanda risklerini de minimize etmek için düzenlemeler geliştirmektedir.

Türkiye’de kripto varlık düzenlemeleri, henüz tam anlamıyla oturmuş değildir. Mevcut yasa tasarısı, Türkiye’nin kripto varlıklar konusundaki küresel rekabetçiliğini artırmayı ve ekonomik getiri sağlamayı hedeflemektedir. Ancak, bu düzenlemelerin nasıl bir çerçeve içinde olması gerektiği ve diğer ülkelerle nasıl karşılaştırılması gerektiği, önemli bir inceleme konusudur.

Avrupa Birliği ve MiCA Düzenlemeleri

Avrupa Birliği’nin kripto varlıklar konusundaki düzenlemesi MiCA (Markets in Crypto-Assets), kripto varlıkların ihracı ve halka arzı ile ilgili genel geçer bir çerçeve sunmaktadır. MiCA, kripto varlık hizmet sağlayıcıları için kapsamlı düzenlemeler getirerek piyasadaki belirsizlikleri azaltmayı hedeflemektedir. MiCA’nın en belirgin özelliklerinden biri, kripto varlıkların tanımlanması ve sınıflandırılmasıdır. MiCA, kripto varlıkları genel olarak üç ana kategoride ele almaktadır: varlık referanslı tokenler (ART), elektronik para tokenleri (EMT) ve diğer tokenler (genellikle tokenler).

MiCA’nın Türkiye açısından önemi, benzer bir düzenleme çerçevesinin Türkiye’de de benimsenmesinin getireceği faydalardır. MiCA, yatırımcıların korunması, piyasa bütünlüğünün sağlanması ve finansal istikrarın korunması gibi temel prensiplere dayanmakta olup, Türkiye’nin kripto varlık yasası tasarısında da bu prensiplerin dikkate alınması önemlidir.

MiCA kapsamında, kripto varlıkların ihracı ve halka arzı ile ilgili kapsamlı düzenlemeler bulunmaktadır. Bu düzenlemeler, kripto varlıkların ihraç eden kişilerin ve hizmet sağlayıcılarının belirli yükümlülükleri yerine getirmelerini whitepaper ilgili kripto varlığın detaylarını, risklerini ve kullanım amacını açıkça belirtmelidir. Ayrıca, kripto varlık hizmet sağlayıcıları, AML (Anti-Money Laundering) ve KYC (Know Your Customer) gereksinimlerini karşılamalıdır.

MiCA ayrıca, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının lisanslama süreçlerine de detaylı düzenlemeler getirmektedir. Hizmet sağlayıcılar, ulusal yetkili otoriteden (NCA) lisans almalı ve bu lisans başvurusunda iş modelleri, yönetim yapıları, siber güvenlik önlemleri, iç kontrol mekanizmaları ve risk yönetim prosedürleri gibi konularda detaylı bilgi sunmalıdır. Bu düzenlemeler, piyasa bütünlüğünü sağlamak ve yatırımcıları korumak amacıyla yapılmaktadır.

MiCA’nın dikkat çeken bir diğer özelliği ise, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının uyum süreçlerini ve uluslararası işbirliğini teşvik etmesidir. MiCA, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının faaliyet gösterdikleri diğer ülkelerdeki düzenlemelerle uyumlu olmalarını zorunlu kılmakta ve bu sayede uluslararası işbirliğini güçlendirmektedir. Bu yaklaşım, Türkiye için de önemli bir örnek teşkil edebilir. Türkiye’nin de benzer bir düzenleyici çerçeve benimseyerek, uluslararası standartlara uyum sağlaması ve bu alandaki rekabetçiliğini artırması mümkündür.

Amerika Birleşik Devletleri ve SEC Düzenlemeleri

Amerika Birleşik Devletleri’nde kripto varlık düzenlemeleri, genellikle SEC (Securities and Exchange Commission) tarafından yürütülmektedir. ABD’nin yaklaşımı, kripto varlıkların menkul kıymet olup olmadığına ilişkin yapılan Howey Testi ile belirlenmektedir. Howey Testi, bir yatırımın menkul kıymet olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir dizi kriterden oluşur: para yatırımı, ortak girişim, kar beklentisi ve üçüncü tarafların çabalarıyla elde edilen kar.

ABD’nin bu katı düzenleyici yaklaşımı, kripto varlık piyasasında belirsizlikleri azaltmakta ve yatırımcıları koruma amacı taşımaktadır. Ancak, ABD’nin bu düzenleyici çerçevesi, bazı yenilikçi projelerin ve girişimlerin ülke dışına çıkmasına da neden olabilmektedir. Türkiye’nin de benzer bir dengeyi sağlayarak, kripto varlık piyasasında inovasyonu teşvik ederken yatırımcıları korumayı hedeflemesi gerekmektedir.

Dubai ve Kripto Varlık Düzenlemeleri

Dubai, kripto varlık hizmet sağlayıcıları için cazip bir merkez haline gelmiştir. Dubai’deki düzenlemeler, kripto varlık piyasasının büyümesine ve gelişmesine olanak tanırken, aynı zamanda yatırımcıları koruyacak önlemler de içermektedir. Dubai’nin Virtual Asset Regulatory Authority (VARA), kripto varlık hizmet sağlayıcıları için kapsamlı bir lisanslama süreci sunmakta ve bu süreç, detaylı AML (Anti-Money Laundering) ve KYC (Know Your Customer) gereksinimlerini içermektedir.

Dubai’nin yaklaşımı, Türkiye için de önemli bir örnek teşkil edebilir. Kripto varlık hizmet sağlayıcıları için güvenli ve düzenlenmiş bir ortam sunmak, Türkiye’nin bu alandaki rekabetçiliğini artırabilir. Ayrıca, Dubai’nin FATF (Financial Action Task Force) uyumlu düzenlemeleri, uluslararası işbirliğini ve düzenleyici standartları sağlamaktadır.

British Virgin Islands (BVI) ve Kripto Varlık Düzenlemeleri

British Virgin Islands, kripto varlık hizmet sağlayıcıları için diğer bir popüler merkezdir. BVI, 2022 yılında yürürlüğe giren Virtual Asset Service Providers Act ile kripto varlık hizmet sağlayıcıları için düzenlemeler getirmiştir. BVI’nin düzenlemeleri, AML ve KYC gereksinimlerini vurgulamakta ve uluslararası standartlara uyum sağlamaktadır.

BVI’nin yaklaşımı, Türkiye’nin kripto varlık düzenlemeleri için dikkate alabileceği önemli noktalar içermektedir. Özellikle, uluslararası işbirliğinin ve düzenleyici uyumun sağlanması, Türkiye’nin kripto varlık piyasasında daha güvenli ve istikrarlı bir ortam oluşturmasına katkıda bulunabilir.

Türkiye’nin Mevcut Durumu ve Gelecek Perspektifleri

Türkiye, kripto varlık düzenlemeleri konusunda henüz tam anlamıyla olgunlaşmış bir mevzuata sahip değildir. Mevcut yasa tasarıları, kripto varlık hizmet sağlayıcıları için bir çerçeve oluşturmayı hedeflemekte, ancak detaylı düzenlemeler ve ikincil mevzuatlar henüz netleşmemiştir. Türkiye’nin, Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Dubai ve British Virgin Islands gibi ülkelerin düzenlemelerini inceleyerek, kendi kripto varlık yasasını geliştirmesi önemlidir.

Kripto varlık düzenlemeleri, yatırımcıların korunması, piyasa bütünlüğünün sağlanması ve finansal istikrarın korunması gibi temel prensipleri içermelidir. Ayrıca, AML ve KYC gereksinimlerinin sıkı bir şekilde uygulanması, kripto varlık piyasasında güvenliği artıracaktır. Türkiye’nin, kripto varlık yasasını oluştururken, global düzenleyici standartları ve en iyi uygulamaları dikkate alması, bu alandaki rekabetçiliğini ve güvenilirliğini artıracaktır.

Sonuç

Kripto varlıklar, küresel finans sisteminde önemli bir yer edinmiş ve ülkeler bu yeni finansal araçları düzenlemek için çeşitli yasalar ve düzenlemeler geliştirmektedir. Türkiye, kripto varlık düzenlemeleri konusunda henüz tam anlamıyla olgunlaşmış bir mevzuata sahip olmamakla birlikte, mevcut yasa tasarıları ve diğer ülkelerin düzenlemeleri incelenerek, kendi kripto varlık yasasını geliştirmesi gerekmektedir.

Bu çalışmada, Türkiye’nin kripto varlık yasası ve dünya düzenlemeleri mukayeseli olarak incelenmiş, Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Dubai ve British Virgin Islands gibi ülkelerin düzenlemeleri değerlendirilmiştir. Türkiye’nin, bu ülkelerin düzenleyici yaklaşımlarını dikkate alarak, kendi kripto varlık yasasını geliştirmesi ve bu alandaki rekabetçiliğini artırması önemlidir. Kripto varlık düzenlemeleri, yatırımcıların korunması, piyasa bütünlüğünün sağlanması ve finansal istikrarın korunması gibi temel prensipleri içermeli ve AML ile KYC gereksinimlerini sıkı bir şekilde uygulamalıdır.

Zeynep ERTEN’in “Birleşik Krallık Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları’nın AML/CFT Hukuki Düzenlemelerine Tabiiyeti” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.

Yazarın 16. Sayı’mızda çıkan “MiCA ve Getirdikleri” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.

Yazar: Stj. Av. Zeynep ERTEN