Dünya’da Kripto Paralar ve Hukuki Durumu

Giriş

            Ülkemizde kripto paralar (cyrpto currencies)’ın veya başka deyişle kripto varlıkların(cyrpto assets, digital assets) tabi olduğu bir mevzuat mevcut değildir. Herhangi bir şekilde alıp satmak, biriktirmek veya alışveriş yapmak yasak olmadığı gibi, hukuki durumu da netleşmiş değildir. Genel hükümlere tabi olarak değerlendirilecektir.

            Yine kitlesel fonlama çeşitleri olan ICO(Initial Coin Offering) ve STO(Security Token Offering) ler de genel hükümlere göre değerlendirilecek, bazı durumlarda Türk mevzuatlarına tabi olacaklardır.

            Bu makalenin konusu, asıl olarak Dünya’da kripto paraların hukuki durumunu incelemektir.

            Bu kapsamda makalede 17 ülkede kripto para regülasyonları incelenmiş olmakla birlikte, daha çok kripto para hakkında düzenlemelerin olduğu ülkelere yer verilmiştir.

            Makalenin çerçevesi şu şekildedir:

1. Herhangi Bir Düzenleme Mevcut Olmayan Ülkeler
2. Yasaklamış Ülkeler
3. Kripto Paraları Hukuki Olarak Tanımış Ülkeler

Herhangi Bir Düzenleme Mevcut Olmayan Ülkeler

1. Kolombiya

Kolombiya’da kripto paraların hukuki durumu, Türkiye’dekine benzerdir. Yani resmi olarak para

birimi olarak düzenlenmese de, borç ve ödemelerde kripto para birimi kullanılabilmektedir. Ayrıca kripto paralar menkul kıymet veya emtia da sayılmamaktadır. [1]

2. Brezilya

Brezilya Merkez Bankası, 2017 yılında kripto varlıkların ülkedeki mevcut durumu ile alakalı

açıklama yapmıştır. Bu açıklamada, insanları kripto paraların hukuki olarak düzenlenmediğini, kripto paralara ve kripto para borsalarına karşı dikkatli olunması gerektiğini belirtmiştir. [2]

3. Belçika

Belçika’da, kripto paralar veya kripto varlıklar herhangi bir regülasyona tabi değildir. 2014 ve

2017’de Belçika Merkez Bankası ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun Belçika’daki muadili, kripto paraların herhangi bir düzenlemeye tabi olmadığı ve buradaki risklerin devlet tarafından korunmadığını açıklamıştır. [3] Bunun yanında yine 2017 yılında, Belçika Adalet Bakanı, kripto paraların yasal bir zemine oturtulması için çalışmalar yapacaklarını açıklamıştır. [4]

            Kripto paralar hakkında herhangi bir düzenleme mevcut olmayan ülkeler, Dünya ülkelerinin yaklaşık %75 ini oluşturmaktadır. Yazının ileri kısımlarında asıl olarak kripto paralar hakkında herhangi bir düzenleme mevcut olan ülkelerden bahsedilecektir.

B. Yasaklı Olan Ülkeler

1. Cezayir

            Cezayir Mali Kanun’una 2018 yılında eklenen bir madde şu şekildedir:

“ Kripto varlıkları almak, satmak , kullanmak ve mülkiyetinde bulundurmak, yasaklanmıştır. Kripto varlıklar, nakit para veya çekin olmaması, kredi kartının veya banka kartının olmaması ile nitelendirilir. Bu hükmün ihlali halinde gerekli kanunlara göre cezalandırılma yapılır. “ [5]

            Görüldüğü üzere Cezayir, kripto paralara karşı oldukça sert bir tavır takınmıştır.

2. Mısır

            Mısır Merkez Bankası, kripto paraların alınıp satılmasının tehlikelerine karşı vatandaşlarını uyarmış, Mısır’da sadece Merkez Bankası tarafından basılan paraların kullanılabileceğini belirtmiştir.[6]

            Bunun yanında Mısır İslami yasa koyucusu, “ kripto paraları almanın, satmanın ve bulundurmanın haram olduğunu” belirtmiş, terörün finansmanı için kullanılması riskinin son derece yüksek olduğunu ve ülke finansal sistemi için oldukça zararlı olduğunu da eklemiştir. [7]

3. Bolivya

Bolivya devleti, 2014 yılında kripto paraları, yasadışı faaliyetlerde kullanılabildiği sebebi ile

yasaklamıştır. Bolivya Merkez Bankası, kripto paraların riskleri konusunda vatandaşlarını da uyarmıştır.

4. Birleşik Arap Emirlikleri

2017 yılında değiştirilen Birleşik Arap Emirlikleri Merkez Bankası tarafından çıkartılan

Elektronik Ödeme Sistemleri ve Değerler düzenlemesine göre, kripto varlıklar, yasaklanmıştır. [8] Merkez Bankası müdürü açıklamalarına göre, yasaklanma sebebi, aynı şekilde terörizmin finansmanında kullanılabilmesi ve finansal kurumlar tarafından kontrolünün zor olmasıdır.

5. Çin

Mart 2018’de Çin Merkez Bankası’nın(PBOC) açıklamasına göre, kripto paralar, nakit para veya

banka hesaplarındaki paralara benzememekte, ülke yasaları herhangi bir şekilde kripto varlıkları tanımlamamaktadır.

Çin’de 7 Bakanlığın birlikte yürüttüğü çalışma sonrası ise, ortak bir açıklamada bulunmuşlardır.

Bu açıklamaya göre, kripto paralar ile yani tokenlar ile yapılan kitlesel fonlamalar(ICO), oldukça risklidir, fiat paralar ile yapılan fonlamalardan farklı olmakla birlikte, Çin’de yasaklanmıştır. [9]

Kripto paraları tamamen veya kısmen yasaklayan diğer ülkeler şunlardır:

• Irak
• Fas
• Nepal
• Pakistan
• Bahreyn
• Bangladeş
• Kolombiya
• Dominik Cumhuriyeti
• İran
• Kuveyt
• Litvanya
• Katar
• Suudi Arabistan
• Tayvan

C. Kripto Paraları Hukuki Olarak Tanımış Ülkeler

1. Arjantin

            Arjantin’de kripto paraların hukuki durumu, Türkiye’dekine bazı yönlerden benzerdir. Yani resmi olarak para birimi olarak düzenlenmese de, borç ve ödemelerde kripto para birimi kullanılabilmektedir. [10]

            Vergi hukuku bakımından, son düzenlemelere göre, kripto para satışlarından elde edilen gelirler, gelir vergisine tabi olacaktır. [11]

            Arjantin’de, doktrinde mevcut durumda kripto paraların medeni kanun anlamında eşya(good) olarak nitelendirilmesi gerektiğini söyleyenler de mevcuttur. [12]

2. Venezuella

Venezuella, kripto paralar bakımından en etkili düzenlemeye sahip ülkesinden birisidir.

Venezuella devleti, 2017 yılında “Decree 3196” kararnamesi ile,  “Petro” isminde kendi kripto parasını çıkarmıştır. Petro kripto para birimi, bir varil petrole dayandırılmıştır. [13]

            Diğer kripto para birimleri ise, “petro” kripto para birimine çevrilmesi sonucu geçerli sayılacaktır. [14]

3. Avusturya

Avusturya’da, kripto paralar yine para statüsünde sayılmamıştır. Para statüsünde sayılmasa da,

Avusturya Maliye Bakanlığı, kripto paraları sanal varlık olarak tanımlamış ve gelir vergisine tabi tutmuştur. Bu bağlamda da, kripto para alım satımını, kripto para borsalarını gelir vergisi içerisinde saysa da, kripto para madenciliği(mining) yapanları bu kategoriye sokmamıştır. [15]

            Kripto paralar, Avusturya’da elektronik para gibi de yer edinmemiştir.

4.Estonya

2017’de, Estonya, Kara Para Aklama ve Terörizmin Finansmanı yasalarında değişiklik yaparak,

kripto varlıkları alınabilir, satılabilir, saklanabilir bir değer olarak tanımlamıştır. Bu değişiklik, kripto para borsalarını kapsamaktadır ve kripto para borsalarının Estonya’da lisansa sahip olması gerekmektedir. [16]

5. Danimarka

Danimarka Finansal Denetim Kurumu, 2017 yılında yalnızca ödeme aracı olarak kullanılan

kripto paraların herhangi bir düzenleme kapsamında olmadığını, fakat ICO’ların bazı durumlarda Danimarka kanunları kapsamına girebileceğini açıklamıştır. [17]

Danimarka vergi kanunları açısından ise, Danimarka Vergi Otoritesi(SKAT), kripto para

madenciliği işlemlerinin katma değer vergisine tabi olacağını açıklamıştır. Ayrıca Danimarka Vergi Konseyi, kripto para ile al-sat yapanlar için de edinilen kârların gelir vergisine tabi olacağı açıklamasını yapmıştır. [18]

6. Bulgaristan

Bulgaristan Merkez Bankası, 14 Şubat 2018 yılında, kripto paraların aşırı değişken grafiklerinin

ve oluşan balonların risk içerdiğini, yatırımcıların dikkatli olması gerektiğini belirtti.

Vergi otoritelerinin düzenlemelerine göre, Bulgaristan’da kripto para satımları vergiye tabi

olmaktadırlar. [19]  Kripto para almak, satmak veya bulundurmak ise herhangi bir lisansa tabi değildir. [20]

6. İsviçre

İsviçre, kripto paralar olarak Dünya’da önde ülkelerden birisidir. İsviçre’de Zug Eyaletinde,

belediye ödemeleri bitcoin üzerinden dahi alabilmektedir. Ayrıca, kripto para birimleri şirket varlıklarında ayni varlık olarak dahi sayılabilmekledir. [21]

Ticino Eyaleti’nde Chiassso Belediyesi, vergi ödemelerini 263 $’a kadar bitcoin üzerinden

alabileceğini belirtmiştir. [22]

            2018’de, İsviçre Bankacılık Otoritesi(FINMA), ICO(Innitial Coin Offering)’leri çeşitlendirmiş ve  düzenlemeye tabi tutmuş olsa da, ICO’lar, başka bir makalenin konusu olacaktır. Bu sınıflandırmaya göre token’ların sermaye piyasası kanunlarına mı, vergi kanunlarına mı yoksa başka tür mevzuatlara mı tabi olacağı belirlenecektir.

            Vergi hukuku açısından İsviçre’de eyaletler, kripto paraları “yabancı para” birimi gibi görmek ve bunun üzerinden vergilendirmek zorundadırlar. Bu durumda, varlık vergisine tabi olacaklardır. [23]

7. İngiltere

İngiltere’de kripto paraları düzenleyen herhangi bir mevzuat mevcut değildir.

İngiltere Bankası Yasası’na göre, İngiltere Bankası’nın görevi, İngiltere para birimini ve finansal

sistemini korumak olsa da, Banka’nın yaptığı açıklamaya göre kripto para ticaret hacmi şu an finansal sistemi bozacak kadar büyük değildir. Onun dışında İngiltere’de de ülkemizde olduğu gibi kara paranın aklanması mevzuatı kapsamında kripto paralar değerlendirilecektir. [24]

Bunların dışında ise, kripto para satışlarında gelir vergisi taahhuk edebilecek, ayrıca kurumlar

vergisi de uygun düştüğü ölçüde uygulanabilecektir. [25]

            Kripto paraların yasal olarak izin verildiği diğer ülkeler şu şekildedir:

• Finlandiya
• İsrail
• İtalya
• Norveç
• Polonya
• Romanya
• Rusya
• İspanya
• İsveç
• Hong Kong
• Lüksemburg
• Singapur
• Japonya
• Çek Cumhuriyeti
• Güney Afrika Cumhuriyeti

Yazar: Av. Ali ERŞİN / Hukuk ve Bilişim Dergisi Genel Koordinatörü

Yazarın “AB Kripto Para Yasağı Reddi ve MiCA” isimli Blog yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.

Aynı zamanda 7. Sayı’mızda çıkan “Kripto Para Borsaları ve Hak İhlalleri” isimli yazısına da bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Kaynakça

[1] https://actualicese.com/normatividad/2017/06/22/carta-circular-52-de-22-06-2017/

[2] Banco Central do Brasil, Comunicado No. 31.379, de 16 de Novembro de 2017, http://www.bcb.gov.br/pre/ normativos/busca/normativo.asp?numero=31379&tipo=Comunicado&data=16/11/2017, archived at https://perma.cc/G4GM-8HV6 (translation by author).

[3] Joseph Young, Belgium Central Bank Governor: Bitcoin Is Not a Threat Because Its Not “Stable,” CNN (Dec. 23, 2017), https://www.ccn.com/belgium-central-bank-governor-bitcoin-is-not-a-threat-because-its-not-stable/, archived at https://perma.cc/G6Y8-CC4N.

[4] Comment mieux contrôler le bitcoin? Koen Geens a un plan [How to Better Control Bitcoin? Koen Geens Has a Plan], RTBF.BE (Apr. 15, 2017), https://www.rtbf.be/info/economie/detail_comment-mieux-controler-le-bitcoinkoen-geens-a-un-plan?id=9581709&utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter, archived at https://perma.cc/3VNZCA5W.

[5] Law No. 17-11 of 1917 (Dec. 27, 2017) art. 117, Official Gazette No. 76 of 2017 (Dec. 28, 2017), https://www.joradp.dz/FTP/JO-ARABE/2017/A2017076.pdf (in Arabic), archived at https://perma.cc/JE65-VFFF (translation by author). French translation of the Law available at https://www.mfdgi.gov.dz/images/pdf/ lois_de_finances/LF2018F.pdf, archived at https://perma.cc/XP6A-8Q4A

[6] Press Release, Central Bank of Egypt, A Warning Statement (Jan. 10, 2018), http://www.cbe.org.eg/en/ Pages/HighlightsPages/Bitcoin%20Press%20Release.aspx, archived at https://perma.cc/3X6D-WFEG

[7] Religious Decree No. 4205, The Status of Transactions in Bitcoins and other Cryptocurrencies under Islamic Law, EGYPT’S DAR AL-IFTA (Dec. 28, 2017), http://www.dar-alifta.org/ar/ViewFatwa.aspx?sec=fatwa&ID=14139 (in Arabic), archived at https://perma.cc/432D-NHE5

[8] Central Bank of the United Arab Emirates, Regulatory Framework for Stored Values and an Electronic Payment System art. D.7.3 (Jan. 1, 2017), https://www.centralbank.ae/en/pdf/notices/Regulatory-Framework-For-StoredValues-And-Electronic-Payment-Systems-En.pdf, archived at https://perma.cc/R2GF-UF4W.  537

[9] PBOC, CAC, MIIT, SAIC, CBRC, CSRC, and CIRC Announcement on Preventing Financial Risks from Initial Coin Offerings (Sept. 4, 2017), http://www.pbc.gov.cn/goutongjiaoliu/113456/113469/3374222/index.html (in Chinese), archived at https://perma.cc/N88N-5CV5

[10] [1] El Banco Central Argentino Considera Riesgoso Operar con Bitcoins [Central Bank of Argentina Considers Risky Operations with Bitcoins], INFOTECNOLOGÍa (May 28, 2014), http://www.infotechnology.com/internet/El-BancoCentral-argentino-considera-riesgoso-operar-con-bitcoins-20140528-0003.html, archived at https://perma.cc/746AJBYG.

[11] Ley 27430 de Modificación del Impuesto a las Ganancias [Law 27430 Amending the Income Tax Law] art. 2, B.O., Dec. 29, 2017, http://www.telam.com.ar/notas/201702/180185-el-vacio-legal-del-bitcoin-es-o-no-esdinero.html, archived at https://perma.cc/M758-JEK

[12] 6 See, e.g., Andres Chomczyk, Situación Legal del Bitcoin en Argentina, ELBITCOIN.ORG (Oct. 10, 2013), http://elbitcoin.org/situacion-legal-de-bitcoin-en-argentina, archived at https://perma.cc/8GDA-CFPK.

[13] Raymond Orta, Efectos sobre el Bitcoin y otras Criptomonedas del Decreto sobre Creación del PETRO y la Superintendencia de los Criptoactivos [Effects of Decree Creating the PETRO and the Superintendency of Crypto Assets on Bitcoin and other Cryptocurrencies], TUABOGADO.COM ( Dec. 28, 2017), http://www.tuabogado. com/venezuela/secciones/derecho/informatico/efectos-sobre-el-bitcoin-y-otras-criptomonedas-del-decreto-sobrecreacion-del-petro-y-la-superintendencia-de-los-criptoactivos-raymondorta, archived at https://perma.cc/3RU6ANVU. 

[14] Decreto 3196, art. 5.

[15] Steuerliche Behandlung von Kryptowährungen (virtuelle Währungen) [Tax Treatment of Cryptocurrencies (Virtual Currencies)], BMF, https://www.bmf.gv.at/steuern/kryptowaehrung_Besteuerung.html (last updated July 25, 2017), archived at http://perma.cc/BU4Z-3BFY.

[16] Rahapesu Ja Terrorismi Rahastamise Tõkestamise Seadus [Money Laundering and Terrorist Financing Prevention Act], RIIGI TEATAJA [OFFICIAL GAZETTE] RT I Nov. 17, 2017, § 3, available at https://www.riigiteataja. ee/ akt/117112017002 (in Estonian), archived at https://perma.cc/5UVE-RJ4B, English translation available at https://www.riigiteataja.ee/en/eli/517112017003/consolide, archived at https://perma.cc/TFF7-Z9FU.

[17] Press Release, Finanstilsynet, Orientering om ICO’er [Orientation on ICOs] (Nov. 13, 2017), https://finanstil synet.dk/da/Nyheder-og-Presse/Sektornyt/2017/Orientering-om-ICO, archived at https://perma.cc/3A5Y-W4PS. 

[18] Bitcoin mining og tilrådighedsstillelse af datakapacitet – moms og godtgørelse af elafgifter [Bitcoin Mining and Supply of Data Capacity – VAT and Payment of Electricity Fees], SKAT (June 27, 2017), http://skat.dk/skat. aspx?oid=2249418, archived at https://perma.cc/N772-UTZQ.

[19] 473 Press Release, Kanton Zug [Canton Zug], Handelsregisteramt Zug akzeptiert Kryptowährungen Bitcoin und Ether als Zahlungsmittel [Commercial Register Office Zug Accepts Cryptocurrencies Bitcoin and Ether as Means of Payment] (Nov. 2, 2017), https://www.zg.ch/behoerden/volkswirtschaftsdirektion/handelsregisteramt/ aktuell/handelsregisteramt-zug-akzeptiert-kryptowaehrungen-bitcoin-und-ether-als-zahlungsmittel, archived at http://perma.cc/384H-BEUE

[20] Press Release, Kanton Zug, HR Zug lässt Kryptowährungen als Sacheinlage zu [Commercial Register Office in Zug Accepts Crytocurrencies as a Contribution in Kind] (Sept. 4, 2017), https://www.zg.ch/behoerden/ volkswirtschaftsdirektion/handelsregisteramt/aktuell/bitcoin-als-sacheinlage? searchterm=bitcoin, archived at http://perma.cc/H5A7-AUJH

[21] Bundesgesetz über die Harmonisierung der direkten Steuern der Kantone und Gemeinden [StHG] [Federal Act on the Harmonization of Direct Taxes Levied by Cantons and Municipalities], Dec. 14, 1990, SR 642.14, art. 2, para. 1, https://www.admin.ch/opc/de/classified-compilation/19900333/201801010000/642.14.pdf, archived at http://perma.cc/5QP8-2NXP

[22] See as an example KANTON ZUG. FINANZDIREKTION. STEUERVERWALTUNG [CANTON ZUG. FINANCE DIRECTORATE. TAX ADMINISTRATION], KRYPTOWÄHRUNGEN (BITCOIN, ETHEREUM, TOKENS USW.): MERKBLATT STEUERN FÜR PRIVATPERSONEN [CRYPTOCURRENCIES (BITCOIN, ETHEREUM, TOKENS ETC.): EXPLANATORY LEAFLET FOR PRIVATE PERSONS] (Nov. 30, 2017), https://www.zg.ch/behoerden/finanzdirektion/steuerverwaltung/krypto waehrungen/download/Kryptowaehrungen%20-%20Merkblatt%20def.%20-%2030.11.2017.pdf/download, archived at http://perma.cc/VGX2-C5HS

[23] Course Listing Federal Income Tax 2018, FEDERAL TAX ADMINISTRATION, https://www.ictax.admin.ch/extern/ en.html#/ratelist/2018 (last visited Apr. 5, 2018), archived at http://perma.cc/9JCD-MHSE

[24] Robleh Ali et al., The Economics of Digital Currencies, 54(3) BANK OF ENGLAND QUARTERLY BULLETIN 262, 276 (2014), https://www.bankofengland.co.uk/-/media/boe/files/digital-currencies/the-economics-of-digitalcurrencies.pdf?la=en&hash=BE28BE59F18E79CCE705643CF14F36DF8897E56D, archived at https://perma.cc/XH6S-NHJX; Digital Currencies, BANK OF ENGLAND, https://www.bankofengland.co.uk/ research/digital-currencies (last visited Mar. 12, 2018), archived at https://perma.cc/TAM8-2E5P.

[25] HM Revenue & Customs, Revenue and Customs Brief 9 (2014): Bitcoin and Other Cryptocurrencies (Mar. 3, 2014), https://www.gov.uk/government/publications/revenue-and-customs-brief-9-2014-bitcoin-and-othercryptocurrencies/revenue-and-customs-brief-9-2014-bitcoin-and-other-cryptocurrencies, archived at https://perma.cc/MP2E-GQKV.